Vooruitgang

Wie nog last had van vooruitgangsoptimisme heeft dat waarschijnlijk inmiddels laten varen. Mits diegene het nieuws enigszins heeft gevolgd. Er is weliswaar een doorlopende groei van kennis, dat lijkt bijna vanzelf te gaan, doordat er steeds weer nieuwe mensen nieuwsgierig genoeg zijn om de wereld en omstreken kritisch te onderzoeken, maar kennis is wat anders dan wijsheid, en daaraan schort het nogal. Wijsheid (verstandigheid, goed samenleven) groeit duidelijk niet vanzelf.

Nog steeds is een betere wereld mogelijk, maar dat gaat niet alleen niet vanzelf, het gaat ook bepaald niet gemakkelijk, het lukt zelfs niet met veel moeite. In elk geval niet met veel moeite van veel te weinig mensen. Een minderheid kan nog zulke goeie ideeën hebben, bijvoorbeeld over milieumaatregelen en een andere economie, maar hoe krijg je die ideeën verwezenlijkt, als je geen macht wilt uitoefenen over anderen? Verbeteringen zijn natuurlijk alleen verbeteringen als ze van onderop komen en in elk geval van onderop actief gesteund worden en blijven worden. Van bovenaf opgelegd zijn het geen verbeteringen meer, dan zit je in een autoritair systeem, net als het systeem waar je zelf tegen strijdt.

Als je goed zoekt is er heel wat wijsheid te vinden onder heel wat mensen, maar daar zijn weinig tot geen machthebbers bij. Jammer? Nee, logisch, het is niet wijs om naar macht te streven. Ja, het kan verleidelijk zijn, daarom richten mensen politieke partijen op. Maar dat maakt vaak dat de leden en stemmers op die partij het draaien aan de knoppen graag aan anderen overlaten.

Het is niet zo dat er weinig verandert. Er verandert van alles, continu. Niet alleen de stand van de sterren en eb en vloed, dingen waarop we geen invloed hebben, maar talloze dingen waarbij mensen aan de knoppen zitten.

Op wie je stemt.

Of je stemt.

Waar je werkt.

Of je werkt.

Waar je woont.

Of je woont.

Met wie je woont.

Waar je boodschappen doet.

Wat je eet.

Wat je leest.

Of je leest.

En zo voort.

Het is duidelijk dat niet iedereen evenveel knoppen heeft om aan te draaien. Voor de een zijn bovenstaande dingen een kwestie van keuze, voor de ander niet, of minder. Aan hoe meer knoppen je kunt draaien, des te meer invloed je kunt hebben.

Voor invloed is een zender nodig, en een ontvanger: iemand die met de invloed instemt, dus iemand die ook de mogelijkheid heeft om nee te zeggen. De nee-knop heeft iedereen. Zelfs bij macht en geweld kun je in elk geval nee blijven dénken. En misschien is het dan mogelijk om anderen te zoeken die ook nee denken, en is het mogelijk om het dan te gaan zeggen, en nog beter, het ook te gaan dóen – hoewel dat vaak neerkomt op iets láten, niet meedoen, en daarna iets anders te gaan doen.

De mensen worden niet beter. Niet vanzelf.

De wereld wordt geen betere plek. Niet vanzelf.

Daar zijn heel wat keuzes voor nodig.

Maar we kunnen allemaal aan knoppen draaien, hoe weinig we er ook hebben, om wijzere keuzes te maken, zodat de toekomst, als het aan ons ligt, toch beter zal zijn dan het heden.

De vooruitgang is ver te zoeken, maar laten we dat dan ook doen!