Beterschap voor de mensheid

Wie zit er op oudejaarsavond gewoon thuis een column te schrijven of een boek te lezen? En dan zonder bijgedachten over saaiheid of eenzaamheid?

Het begin van een nieuw jaar is natuurlijk maar een afspraak, het kan net zo goed volgende week beginnen, of over drie maanden! Maar laat ik niet al te moeilijk doen – als ik versgebakken biologisch-veganistische oliebollen zie liggen koop ik geheid een hele zak.

Wat ik (natuurlijk?) wel boycot is vuurwerk. In mijn woonplaats is het afsteken ervan dit jaar weliswaar verboden, maar de verkoop was dat niet, dus al dagenlang klinkt er volop geknal, soms een enorme dreun. Als kind ben ik niet verder gekomen dan sterretjes en misschien een keer Bengaals vuur, maar ik herinner me de opwinding van een oudere broer en neef. Het tellen van het zakgeld dat ze ervoor over hadden, en het voortijdig geknal van rotjes, en daarna het 'echte' afsteken met vaders erbij en moeders die wat meer op afstand bleven. Oorlog was en is nog steeds toch echt vooral een mannending. Rond half één 's nachts, als alles was afgestoken, ook bij de buren, met een wat katterig gevoel naar binnen. Katten hadden we niet, maar wel een hond, die urenlang trillend onder het bed lag op een van de zolderkamers.

Niet-menselijke dieren moeten wel denken dat de mensen deze nacht helemaal gek zijn geworden, als ze dat al niet waren, en als de dieren dat al niet allang dachten.

Uit een vuurwerkonderzoek van de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht (najaar 2023) blijkt dat honden en katten al vanaf september gestrest raken door vuurwerk. Sommige 'eigenaren' proberen hun huisdier te kalmeren door voedingssupplementen of zelfs medicatie. De onderzoekers adviseren om huisdieren op jonge leeftijd te laten wennen aan harde geluiden, zodat ze er later niet meer zo van schrikken. Is dit niet absurd? Dit is absurd! Dit lost het probleem natuurlijk niet op, behalve dat het misschien het leed verzacht van een aantal huisdieren – dieren die in de regel weliswaar geen vrij leven leiden maar wel een veilige plek hebben. Hoe moet het zijn voor dieren in de vee-industrie? De hel waar ze al inzaten breekt nog eens extra los.

En dan natuurlijk de vrij levende, wilde dieren. Volgens Vogelbescherming is vuurwerk hels voor vogels. Tijdens het oudejaarsvuurwerk vliegen er miljoenen op om lange tijd rond te vliegen, naarstig op zoek naar een rustiger plek. Soms vliegen ze zich in blinde paniek dood tegen ramen, hoogspanningskabels en andere obstakels.

Ook dit jaar is er in Nederland weer een recordbedrag uitgegeven aan vuurwerk.

Natuurlijk is dit allemaal peanuts vergeleken met échte bommen, met echt gericht geweld. Maar blijkbaar geen peanuts om deze gewoonte te veranderen.

Ik houd niet van verboden. Maar het kan lang duren voordat iedereen overtuigd is. Een algeheel vuurwerkverbod zal waarschijnlijk op den duur effect hebben, niet alleen een verbod om het af te steken, ook om het te kopen en natuurlijk: het te produceren. Zoals we al zagen bij het rookverbod. Dat uiteindelijk zelfs de mensen die tegen verboden zijn overtuigd raakten: dit moeten we niet willen, mensen met astma of anderen die het gewoon smerig vinden, die lucht te laten inademen.

Sigaretten en ander verslavend spul zou gewoon niet gemaakt moeten worden. Niemand zou dat moeten willen. Vuurwerk idem dito, wie wil dat maken en waarom? Waarschijnlijk puur omdat er geld mee te verdienen is, veel geld. Omdat er veel mensen zijn die het graag willen kopen. Hetzelfde geldt – en dat is nog veel gevaarlijker en vernietigender – voor de wapenindustrie. Zoals de vogels tijdens nieuwjaarsnacht zijn er miljoenen mensen op de vlucht, naarstig op zoek naar een veilige plek, die er vaak niet is. Wekenlang, jarenlang.

Maar de wapenfabrikanten zijn tevreden, hun fabrieken draaien op volle toeren.

En dan is het ochtend, 1 januari 2025:

GELUKKIG NIEUWJAAR!

Makkelijk gezegd. Maar ik meen het. Ik wens het oprecht. En ik houd het voor mogelijk. Voor iedereen? Voor iedereen. In alle omstandigheden? In alle omstandigheden.

Makkelijk gezegd.

Wacht even. Dit is inderdaad heel moeilijk, maar er zijn altijd en overal mensen geweest die dat konden: gelukkig zijn in zware omstandigheden. Omdat ze geluk niet halen uit wat hun overkomt, maar uit wat ze zelf bedenken en doen. Anderen helpen, actievoeren, creatief bezig zijn, solidariteit. Zelf zo'n mens kunnen zijn, dat wens ik iedereen toe. Alleen al het streven daarnaar geeft hoop op beterschap voor de mensheid.