Nepdenken

Er was eens, zo beginnen sprookjes vaak, maar dit is geen sprookje, er was eens een parlementariër die het parlement waar ie zelf in zat een nepparlement noemde. Omdat het te weinig instemde met zijn xenofobe en andere rechtse ideeën, vermoedelijk. Vanuit linkse optiek was en is er ook veel aan te merken op het parlement, maar nep is toch wel heel iets anders.

Intussen heeft die nepparlementariër ervoor gezorgd dat dat parlement een stuk richting nep opgeschoven is, doordat er een hele zwik parlementariërs bijgekomen is die hun leider zullen volgen in dat het nep is daaro. Het levert ze echte niet-nep-euro’s op trouwens.

De leider is intussen met drie partijen een regeerakkoord gaan maken. Als het niet om ernstige zaken ging zou je het slapstick noemen: van vier incomplete en op verschillende soorten egoïsme gestoelde verhalen 1 akkoord maken. Een nepakkoord, die term ligt wel voor de hand.

Wat nu? Het vervelende is dat mensen die egoïsme van belang vinden er altijd, echt altijd voor kunnen zorgen dat andere argumenten niet in hun denken doordringen. Er zijn op de wereld een paar mensen die blijven volhouden dat de aarde plat is en de manier waarop zij redeneren is geheel vergelijkbaar met hoe egoïsten redeneren. Dat van die platte aarde zullen de meeste mensen bizar of irrationeel vinden, dat van dat egoïsme zie je zo vaak dat het niet echt verbaast.

Die manier van redeneren gaat zo: verzin iets, zet dat bovenaan en ga dan verder denken, ervoor zorgend dat het verzinsel bovenaan blijft staan. Deze manier van redeneren is verre van zeldzaam, want bijvoorbeeld ook alle religies zitten zo in elkaar. Kort samengevat begint het met het niet begrijpen van allerlei verschijnselen, er niet tegen kunnen dat je het niet begrijpt, dan iets verzinnen als veroorzaker van de niet begrepen verschijnselen en ziedaar, een oorzaak is bekend. Ook al stoelt alles nu op een verzinsel, het lijkt alsof je het nu wél begrijpt. En daar kan men wel tegen. Dus zowel het verzinsel als de manier van redeneren blijven in stand.

Wat je daar tegenin kunt brengen is uhh… Wie mijn meer wetenschappelijke werk kent zal niet verbaasd zijn over het volgende: we hebben onze hersenen om ons door het leven te helpen, om de vele grote en kleine keuzes van elke dag te kunnen maken. Onze hersenen hebben geen aangeboren kloppend wereldbeeld, anders hadden de ma(a)k(st)ers van de grottenschilderingen de relativiteitstheorie al gekend. Onze hersenen bouwen zelf een wereldbeeld, maar hoeveel logica en samenhang je daar ook instopt, uiteindelijk begint al ons denken met een paar verzinsels. Iets anders kunnen onze hersenen niet. Technischer gezegd: wat de hersenen kunnen is de axiomatische methode.

Even een zijsprong over wiskunde. De meetkunde die je op school hebt gehad heet de euclidische meetkunde. Dat hele bouwsel is gebaseerd op een paar axioma’s (actie-oma’s!), verzinsels dus, dat wist Euclides 2200 jaar geleden al. In de negentiende eeuw heeft men bedacht dat er ook best een paar andere axioma’s gebruikt kunnen worden en dat je daarmee ook een groot wiskundig bouwwerk kunt maken. Dat lukte, en zo zijn er verschillende meetkundes die niet samengevoegd kunnen worden en niet in elkaar vertaald kunnen worden. Want ze zijn gebouwd met andere verzinsels.

Terug naar nep. De titel van dit stuk lijkt erop te wijzen dat ik haarfijn uit de doeken zal gaan doen hoe er sprake is van nepdenken bij de vier akkoordbouwers en hun volgelingen, maar ik zeg juist dat ook hun denken op de wijze werkt zoals mensenhersenen nu eenmaal werken. Dat maakt het des te lastiger voor parlementair én niet-parlementair links om de boel in andere richtingen te sturen. Je moet zien te bewerkstelligen dat bepaalde verzinsels niet meer bovenaan komen te staan. Of helemaal verlaten gaan worden. Maar dat is behoorlijk complex. Ik zeg dat de mens een sociale diersoort is en dat daar kosmopolitisme uit volgt en dat daar een wereldwijde egalitaire en dus niet-kapitalistische economie bijhoort. Al het andere vind ik antisociaal. Maar rechts zegt dat de mens een sociale diersoort is en dat mensen dus goed voor hun groep moeten zorgen, terwijl mensen van verderweg voor hún groep moeten zorgen. En daar past dan xenofobie of onversneden racisme bij. De vier akkoordbouwers hebben allevier blijkbaar een vorm van xenofobie in hun denken zitten en konden daardoor tot een akkoord komen, wat ze met niet-parlementair links absoluut nooit zou lukken. Parlementair links zou er trouwens voor moeten zorgen dat het met hun ook nooit zou kunnen lukken.

We hebben hersenen om ervoor te zorgen dat we zelf in leven blijven en dus zorgen we ervoor dat af en toe eten onze kant op komt. Een veeboer zegt dat ie precies hetzelfde doet door voor gezonde bedrijfsresultaten te zorgen. We liepen laatst langs zo’n bedrijf en zagen honderden kalveren in een schuur geen leven hebben. De koeien staarden naar buiten, konden een ministapje naar links of naar rechts doen. Ik heb als axioma dat koeienhersenen ongeveer hetzelfde ervaren als mijn hersenen, maar zo’n veeboer heeft dat axioma niet. En als ie dingen hoort die zijn axioma’s onder druk zetten, dan zal ie net als de-aarde-is-platters alles wegwinpelen, want wat bovenaan staat moet bovenaan blijven staan.

Toch gebeurt het soms dat een veeboer het ineens anders gaat doen. Toch gebeurt het soms dat een verslaafde ineens de verslaving laat varen. Toch gebeurt het soms dat ineens iemand in plaats van de auto de fiets neemt. Toch gebeurt het soms ineens dat iemand ziet dat rechtse beloftes nadelig uitpakken. Toch gebeurt het soms ineens dat iemand een drogredenering herkent. Toch gebeurt het soms ineens…

En dus, hoe zorgelijk het er ook uitziet, gaan we verder met al het linkse!