Waar zijn ze

Een tijdje terug, nee een zwikje decennia geleden vroeg ik me af waar al die NSB-ers waren. Je wist uit de oorlog dat er veel waren geweest, dat er veel waren veroordeeld, dat het onwaarschijnlijk was dat ze daar ideologisch veel van geleerd hadden. Je wist dat er heel wat waren die voor een paar gulden Joden en onderduikers hadden aangegeven. Dat er heel wat waren die aan het oostfront gingen vechten.

Intussen vraag ik me niet meer af waar ze zijn, want daar zijn ze. Forse aantallen haatgedreven lui die maar weinig aanleiding nodig hebben om racistisch uit de hoek te komen. Daarbij ook knoklustige lieden die als het ware de ‘WA’, de ‘Weerafdeling’ van de NSB, heropgericht hebben. Kon je de WA nog herkennen aan hun officiële uniformen van militairistische snit, de huidige WA is een amorf zooitje ‘gewone burgers’.

Deze burgers voelen zich gesteund door haatgedreven politici. Door racistische politici. Door politici die leugens en drogredenen niet schuwen. Politici die zeggen wat volgens hun het volk (de populus) vindt, waarbij ze drogredeneringsgewijs voorbijgaan aan alle andere meningen die ook bestaan. Deze populistische politici houden eigenlijk helemaal niet van politiek, ze zouden veel liever gewoon zelf dictator zijn.

NRC van dit weekend bevat een stuk van Francis Fukuyama, niet iemand die ik nauwkeurig volg, maar dit is interessant, hier somt hij negen oorzaken op van het huidige populisme. Acht daarvan zullen mee kunnen spelen, maar het zijn acht dingen die niet nieuw zijn en dus niet kunnen verklaren waarom populisme nú zo opspeelt. Oorzaak nummer negen is het internet.

In het begin, zeg halverwege de jaren negentig, werd gezegd dat internet voor ultieme democratie zou zorgen, iedereen kon alle informatie vinden. Mij leek toen al dat alle onzin dan ook gevonden kon worden en dat het in plaats van democratie juist tot versplintering zou kunnen leiden. Het woord ‘bubbel’ bestond nog niet, maar dat is wel wat het werd. Steeds meer mensen namen een computer en vervolgens massaal een smartphone. Met daarin programmatuur die regelde dat je te zien kreeg wat je graag te zien kreeg. De algoritmes.

Het algoritme zorgt ervoor dat ik nooit honden- en kattenfilmpjes te zien krijg, maar wel jonge olifanten, vlinders, Afrikaanse trommelmuziek, avontuurlijke jazz, wiskunde, ecologie, piepkleine insecten, sterrenkundige ontdekkingen, hoogspringen en speerwerpen en zo voort. Inderdaad, dat zit in mijn bubbel. En de WA zit niet in mijn bubbel maar helaas wel in heel wat andere bubbels.

Fukuyama zegt het zo: nooit eerder is zoveel laagwaardige informatie zo massaal en zo snel rondgegaan. Daar heb je waarom juist nu populisme zo in zwang is.

‘Laagwaardige informatie’, met andere woorden onzin. Drogredenen. Racisme. De aarde is plat. Het klimaat veranderde altijd al.

Ooit was het ideaal van de arbeidersbeweging om de mensen te verheffen, zie initiatieven als de Wereldbibliotheek. De bovenlaag had er altijd voor gezorgd dat er voor de ‘gewone mensen’ niet veel onderwijs was en dat moest bijgespijkerd worden. Nu zie je via de algoritmes het omgekeerde van verheffen. Is daar een woord voor? Platslaan? Neerstorten?

Op de site van NRC is het plaatsen van commentaar allang stopgezet, een beheerder van een facebookpagina over atletiek is veel tijd kwijt met het verwijderen van racistisch commentaar en gepraat over ‘echte nederlanders’. Men bedoelt die echte die je buiten met NSB-vlaggen ziet zwaaien? Een nieuwe ronde verheffen zou wel mogen, maar wie weet hoe dat moet in een tijd dat de artificiële domheid zorgt voor nóg meer ontwikkeling de andere kant op?

Behalve gewoon doorgaan natuurlijk. WA marcheert maar toch is er allerlei hoogwaardige informatie, solidair, niet-egoïstisch, kosmopolitisch, empatisch, logisch, inclusief, onderbouwd, drogvrij. Daar zijn ze, maar hier zijn wij.