UItburgeren

Mijn nationaliteit heb ik eerder al ingeleverd, maar nu wil ik ook actief uitburgeren. Zoals u wellicht al vermoed, is uitburgeren de antipool van het inburgeren, of liever de antithese. Waar inburgeren een door de overheid gestuurd proces is, dat tot doel heeft burgers tot dragers te maken van een specifieke sociaal-culturele identiteit, is uitburgeren een proces waarin mensen hun subjectiviteit terug veroveren op de staat. Inburgering is het toegeëigend worden door de staat. Uitburgeren het onteigenen van de staat. Inburgering is een proces van onderwerping, uitburgering een proces van bevrijding.

Inburgeren lijkt een nieuw fenomeen te zijn, maar is eigenlijk al erg oud. De filosoof Etienne Balibar schreef jaren geleden al dat de natiestaat het product is van staten, die een bevolking construeren op basis van een sociaal-culturele identiteit. Het huidige inburgeringbeleid is een vorm van zo´n sociaal-culturele politiek. Inburgering is nationalistische politiek. De populariteit van het inburgeringbeleid, van links tot rechts, is tevens het levende bewijs van een nationalistisch reveil.

Ik zou hier de stelling willen poneren dat inburgering een poging is tot het scheppen van een nieuwe maatschappelijke orde. Het inburgeringbeleid is ingrijpender dan we soms durven te vermoeden. Het tot in het oneindige herhalen dat ´de ander´ als ´ons´ moet worden, benadrukt keer op keer het ´anders zijn´ van sommigen en het ´ons zijn´ van anderen. Het schept de categorieën ´ander´ en ´ons´. Met andere woorden, de voortdurende nadruk op de noodzaak van inburgering is dan ook niet alleen gericht op deze ´ander´, maar via deze ander het ´ons´ te construeren. Deze ´ander´ zal dan ook altijd nodig blijven om het ‘ons’ te scheppen, en daarmee is de inburgering een oneindig proces om ´ons´ te maken. Het is op deze wijze dat de staat een ´homo nationalis´ construeert.

Enige tijd geleden kwam ik een advertentie van de overheid tegen in een dagblad uit 1937, toen inburgering nog anders heette (en bekend stond als een strijd tegen de onmaatschappelijkheid, met de lagere sociale klassen als object). Het artikel ging over de oorlog in Spanje, waar nationalisten met geweld een regering van verandering omver trachtten te werpen. Menig internationaal-socialist en communist uit Nederland toog in deze tijd naar Spanje, om de Republiek te verdedigen tegen het nationalistische kwaad. In de bewuste advertentie werd gedreigd. Het stelde dat zij die zich in Spanje bij de internationale brigaden voegen hun burgerrechten zouden verliezen. Interessant was ook de toevoeging dat zij die deze vrijwilligers naar het buitenland helpen (om zich bij milities aan te sluiten), voor menschenroof aangeklaagd zouden worden. Menschenroof.  Dit slaat niet op een wederrechtelijke vrijheidsberoving van de personen in kwestie, want die gingen als vrijwilliger naar Spanje. Het was de staat die werd beroof, de staat werd mensen afgenomen, bestolen. Het illustreert de omstandigheid dat wij de staat toebehoren, en de staat niet ons. Ook daarom wil ik uitburgeren.