De zittenden tegenover de wandelenden

Vorig jaar rond deze tijd schreven Khalid Jone en ondergetekende een stuk over de manier waarop verantwoordelijk GroenLinks-wethouder Rutger Groot Wassink verraad pleegde jegens We Are Here, de verzameling ongedocumenteerde vluchtelingen die zichzelf sinds 2012 huisvestte in kerken, parkeergarages en gekraakte panden. Alleen de mensen die volgens de normen van de GGD kwetsbaar waren konden aanspraak maken op de begeleide opvang die de gemeente in de aanbieding had. En dan moesten ze nog meewerken aan terugkeer ook.

Welnu, in februari 2022 is ook deze wassen neus doodgebloed. Het experiment is mislukt, de autonome strijd van We Are Here en haar supporters is gebroken, de rechter heeft gesproken, het wachten is op de deurwaarder die de eerste mensen uit de opvang komt halen. De keien op.

Wat we hieruit leren is dat er geen middenweg bestaat tussen respect voor mensenrechten voor allen , al was het maar bed-bad-brood, en het regeringsbeleid aan de andere kant. Dat beleid blijft ongedocumenteerden, statenlozen, uitgeprocedeerden en vluchtelingen in het algemeen ontmoedigen, afschrikken, vernederen, uitsluiten, opsluiten en deporteren. Het idee dat met GroenLinks aan de macht ruimte zou ontstaan voor een radicaal ander verhaal is een illusie gebleken.

Tot zover de geschiedenis.

Vandaag werken twee mannen in mijn woning. De timmerman komt uit het Turkse Sivas en was vroeger chef-kok. Hij vertelt me waar de beste baklava te koop is. Metin, de schilder uit Bulgarije, is getrouwd met een halve Spaanse, hij danst op mijn muziek van Ladino Dame Yasmin Levy en schenkt mij de sound van Azis. Ik draai een Afrikaans nummer en maak ze wijs dat het mijn logé is. Mijn huis is weer een stuk mooier.

Nu de toekomst.

Laten we voor de afwisseling eens de onhaalbare kaart trekken. Laten we inzetten op een open stad, waarin een vreemdeling een thuis kan vinden, waarin wegen elkaar kruisen, verschillen elkaar omhelzen. De transnationale stad die Amsterdam al lang is, met haar expats, toeristen en buitenlandse beleggers, zou gewoon ook consequent kunnen worden. Een stad waar niet alleen je geld, je papieren of je kleur bepaalt of je hier mag zijn, maar eerst en vooral de gastvrijheid regeert. Waar ontmoeting en uitwisseling vanzelfsprekende manieren zijn , de natuurlijke weg naar delen en vermenigvuldigen.

Dat staat natuurlijk haaks op de werkelijkheid hier: het systeem van de soevereine staat, de vrije markt en het individuele eigendom. Geen wonder dat geen enkele politieke partij, in de raad of elders, binnen dit systeem recht kan doen aan mensen die volgens de regels geen recht van bestaan hebben. Niet hier. Leef elders!

Migratie kent vele gedaanten. Vandaag vluchten we voor ons eigen klimaat en wil Musk naar Mars. In het verleden stichtten mensen al dan niet utopische kolonies, bezetten zij waste lands of kerkgebouwen, of trokken op veroveringstocht. Ze gingen ervandoor en vaak gingen ze eraan onderdoor. En zij niet alleen. Denk aan slavernij, inheemse volkeren, veenkoloniën en kolenmijnen. Hoeveel gastarbeiders stierven hier in eenzaamheid? Hoe recht is de lijn van slavenhandel naar migratiemanagement?

Migreren is meestal een kwestie van bevrijding en verlies. Je kunt alleen maar hopen dat je onderweg meer vergaart aan wijsheid, liefde of erfgoed, meer dan wat je achterliet en blijft terugverlangen.

Laat ons stil staan bij het gegeven dat de mensheid eigenlijk altijd in beweging is geweest. Het streven om je hele leven op een plek te blijven, ‘t liefst met een muurtje eromheen, is pas van recente datum, even voor Christus. De sedentaire samenleving, de staat, de macht van de zittenden tegenover de wandelenden is gebouwd op drijfzand, met of zonder palen. Mensen hebben benen om te bewegen, ze zoeken zich een weg. Dát onderdrukken is onmenselijk en dus tijdelijk.

En nu even praktisch.

We keren de zaken om. In plaats van duizenden migranten te veroordelen om te blijven, doordat ze geen kant meer op kunnen, stellen we ze in staat te reizen. Zodat ze, net als wij inboorlingen, hun weg kunnen vervolgen als ze er genoeg van hebben om hier te zijn. Dat is heel simpel: geef ze een paspoort. De ervaring leert dat ze dan vaak snel vertrekken. Met de levensverzekering die een Nederlands paspoort hen biedt. Idiote gedachte? Op Malta kun je een paspoort kopen. In Amsterdam hebben we vast nog wel genoeg ervaring met het stelen of vervalsen van paspoorten.

En omgekeerd kan ik de 10e regel van de gastvrijheid aanbevelen:

“Ga op bezoek waar je gasten vandaan komen. Waar ze nog geen vreemdelingen waren. Om te begrijpen waar je woont moet je op reis”*

Gerrit van der Veen

*Chris Keulemans, GASTVRIJHEID, Uitg. Jurgen Maas, 2021