Save me

Een jaar geleden in München. De 'wereldstad met hart' viert groots haar 850ste verjaardag. De plaatselijke vluchtelingenorganisatie haakt daarop in, zoekt 850 peetouders die vluchtelingen persoonlijk welkom heten en vraagt de gemeenteraad om 850 vluchtelingen uit crisisgebieden op te nemen. Vandaag is de campagne 'Save me' een groot succes en de eerste vluchtelingen uit Irak zijn hier binnen gekomen.

In een jaar tijd is dit plaatselijk initiatief uitgegroeid tot een landelijke campagne onder leiding van PPO ASYL met lokale 'Save me' groepen in een 30-tal steden. 'Save me' staat voor een nieuw perspectief voor het Duitse vluchtelingenwerk. Het doel van de campagne is dat Duitsland aan het resettlement programma van de Hoge Commissaris voor Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR) deelneemt en jaarlijks een behoorlijk aantal vluchtelingen opneemt om deze duurzaam te integreren.

In het kader van dit programma zoekt het UNHCR voor vluchtelingen die reeds naar een ander land zijn gevlucht, maar daar niet duurzaam en veilig kunnen verblijven een onderdak in staten die daartoe bereid zijn. In 2007 werden rond 50 000 vluchtelingen overgeplaatst, waaronder 30 000 naar de VS en slechts 5 000 naar Europa. Voor de vluchtelingen die niet uit eigen kracht een westers land kunnen bereiken om asiel aan te vragen, biedt dit programma een alternatief. Voor de vluchtelingenorganisaties is het een mogelijkheid om de impasse rond het europees asielbeleid te doorbreken.

Het afgelopen decennium werd de mogelijkheid voor vluchtelingen om via een asielaanvraag in Duitsland te verblijven systematisch beperkt. Het aantal aanvragen liep terug van boven de 100.000 tien jaar geleden naar ongeveer 20.000 in 2007 met enkele duizenden verblijfsvergunningen per jaar als resultaat. Daarnaast is de verblijfsstatus van asielzoekers uitermate slecht: jarenlang gedwongen overleven in kampen, geen werkvergunning, geen duidelijkheid voor de toekomst. De strijd van de vluchtelingenorganisaties heeft deze trend niet kunnen keren en de ondersteuning heeft het leed van de asielzoekers nauwelijks kunnen verlichten.

Gezien de 67 miljoen vluchtelingen wereldwijd biedt ook het resettlement programma geen echt soulaas, maar de VN tracht  het programma continue uit te breiden. Voor 2008 vroeg de VN om 155.000 plaatsen, waarvan er 83.000 werden toegezegd, en voor 2009 om een half miljoen. Het aantal deelnemende staten groeit en het programma vindt ook steun van de EU. Je kunt dus inhaken op een positieve trend in plaats van trachten een negatieve trend te keren.

Omdat het programma het doel heeft de vluchtelingen een duurzaam en veilig verblijf te bieden, moeten de opnemende staten van begin af aan goede integratievoorwaarden bieden. Dat betekent in principe onmiddellijke toegang tot integratiecursussen, sociale voorzieningen en werk, onbeperkte verblijfsvergunning en vrije huisvesting. Deze optimale omstandigheden zullen op den duur ook de asielzoekers ten goede moeten komen, want een dermate frappante ongelijke behandeling van vluchtelingen is niet verantwoord.

Wanneer het federale Duitsland vluchtelingen opneemt, worden deze via de deelstaten aan bepaalde gemeenten toebedeeld. De toestemming van de ondergeschikte instanties is daarom cruciaal voor een opname. Door gemeenteraadsbesluiten in te dienen die vluchtelingen welkom heten, creëert de campagne een vraag van onderaf. En voor de enkele burger is het veruit aantrekkelijker om peetouder voor een vluchteling te worden en bij het gemeentebestuur op een mensenvriendelijke zet aan te dringen, dan tegen een reeds uitgezet beleid te protesteren. Daarmee maakt de campagne goede kans om van onderaf brede steun te verwerven.

Na aankomst van de eerste vluchtelingen uit Irak is nu de eerste vuurproef voor de campagne. Duitsland doet nog niet volledig mee aan een echt resettlement programma en slechts met een klein aantal vluchtelingen. En bij de gemeenten en peetouders worden nu de eerste beloftes daadwerkelijk ingelost. Ik ben optimistisch en zal mijn best doen.