Israël/Palestina en Ruttiaanse politiek

Kort na de gewelddadige zaterdag van 7 oktober 2023 die Hamas schaamteloos inzette, bevestigde de Nederlandse regering een exportvergunning voor de door Israël bestelde reserve-onderdelen van de F-35 gevechtsvliegtuigen. (NRC, 7 november 2023)

De bestelling is inmiddels opgehaald bij de vliegbasis Woensdrecht, het distributiecentrum van de Verenigde Staten in Europa. Dit ondanks aarzelingen bij de douane en waarschuwingen van juristen over de risico's op schendingen van het humanitair oorlogsrecht. Een eventuele afwijzing haalde het niet, want dat zou de positieve relaties met Israël en de Verenigde Staten beschadigen. Overigens is bekend dat F-35 vliegtuigen de dichtbevolkte Gazastrook bombarderen. (1)

Onevenredig geweld

Een schokkend bericht, ook omdat bijvoorbeeld in de periode 2004-2020 zo'n vergunning 29 keer achterwege bleef en dus de actuele oorlogssituatie dwingend bleek. Maar dat niet alleen, het kabinet was demissionair - had ontslag genomen - en beschouwde zijn beslissing kennelijk als een onbetwiste, lopende kwestie. Hoogleraar internationaal recht Liesbeth Zegveld sprak zelfs van een bewuste bijdrage aan oorlogsmisdaden. Uitmondend in luchtaanvallen die geen onderscheid maken tussen Hamas en de bewoners van Gaza.

Een vertrouwelijke notitie van de Nederlandse Defensieattaché in Tel Aviv gaat nog verder door vast te stellen dat het Israëlisch leger onevenredig geweld gebruikt met ''de intentie om bewust een enorme vernietiging aan de infrastructuur en civiele centra in Gaza aan te richten. Deze strategie verklaart het grote aantal doden onder de burgerbevolking en is ''een schending van internationale verdragen en oorlogswetten''. (NRC, 13 november 2023)

De betrokken demissionaire ministers hebben het moeilijk met deze uitgelekte informatie die wijst op verontrustende kritiek binnen het staatsapparaat. Ze proberen het te nuanceren: 'Het gaat om één anonieme ambtenaar'. Als directe reactie hebben D66 en de SP met spoed een kamerdebat aangevraagd dat in de laatste dagen voor de verkiezingen onvermijdelijk de standpunten die met name door Rutte zijn verwoord, zal aanpakken.

Jarenlange corruptie

Ook premier Rutte veroorloofde zich immers een gekleurde interpretatie van de 'ontslagneming' alsof het om een alledaags akkefietje ging; of was hij misschien op sollicitatiereis?

Op bezoek bij de Israëlische collega/vriend Bibi sprak hij over zijn onvoorwaardelijke steun aan Israël door het recht op zelfverdediging te benadrukken na de aanval door Hamas. Een recht dat zich formeel beperkt tot bescherming van de eigen burgers en uiteraard geen tegenaanval op de bevolking van de Gazastrook rechtvaardigt. Met een vriend die leiding geeft aan een extreem rechtse regering en met grote moeite overeind bleef na massale protesten toen hij de democratische structuren in Israël om zeep wilde brengen. Bovendien zou hij bij het verlies van de status als premier met zijn jarenlange corruptie de rechter niet kunnen ontlopen. Overigens een drang tot overleving die veel rechtlijnige botheid verklaart.

En passant meldde Rutte dat die verdediging wel 'proportioneel' moest zijn en binnen de grenzen van het internationaal recht. Netanyahu moest zich een beetje koest houden. Van een 'staakt het vuren' wilden beide heren beslist niets weten. Wat de Nederlandse regering betreft, kwam dat tot uiting door zich van stemming te onthouden bij een resolutie van de Verenigde Naties die eind oktober opriep tot een wapenstilstand tussen Israël en Hamas. Een veelzeggend zwijgen waarvoor, naast de regeringspartijen, onder anderen NSC voorman Omtzigt begrip had.

Niet te vergeten geschiedenis

Hoewel de oorlog Israël/Palestina geen bepalend verkiezingsonderwerp is, groeit de onvrede over het regeringsbeleid en de steun daaraan van de rechtse partijen. In de ruime media-aandacht lijkt sprake van een ontdekking of opfrissing van al lange jaren beschikbare informatie die wel 'vergeten geschiedenis' lijkt. Een drietal voorbeelden.

Hamas bestuurt sinds 2007 de Gazastrook. Dat gebeurt door de 'politieke vleugel', die tijdens de huidige oorlog overheerst is door de 'militaire vleugel' die gerieflijk in Qatar logeert. De besturing van de Gazastrook geschiedt met instemming van Israël en is op te vatten als een bijzondere vorm van uitbesteding, waarbij de bestaansvoorwaarden onder controle staan van Israël. Regelmatig vindt er een kwetsbaar protest plaats door Gazanen (ooit vluchtelingen) tegen de dictatuur en corruptie van Hamas die ook de beperkte arbeid buiten de hekken rond Gaza controleert (20.000 van dik 2 miljoen inwoners). Palestijnen en Hamas gelijkstellen is een grote vergissing.

De Westelijke Jordaanoever is een tweede door Israël uitbesteed gebied waar Palestijnen, ooit vluchtelingen, wonen, in dit geval onder bestuur van de Palestijnse Autoriteit die behalve corrupt vrijwel machteloos is. Dit bezette gebied wordt met name de laatste jaren gedomineerd door van 'buiten afkomstige' kolonisten die geweld bepaald niet schuwen. Scholen, straten en dorpen vernielen, Palestijnse bewoners met instemming van het Israëlische leger bedreigen en doden, plantages beroven of platgooien. Tegelijkertijd vestigt zich er een groeiend aantal kolonisten die dorpen/nederzettingen bouwen; ongeveer 650.000 tegenover drie miljoen Palestijnen.

De oorlog woedt in alle hevigheid, hoe de afloop ook is. De ooit in 1993 met de Oslo akkoorden geopperde 'twee staten oplossing' duikt weer op: Israël en Palestina. En daarmee ook de vraag: in welke gebieden? Een vraag die bijvoorbeeld wordt opgeroepen door de geografische afstand tussen Gazastrook en de Jordaanoever, of door het aantal Palestijnen in Israël, bijna twee van de ruim negen miljoen inwoners. Om nog maar niet te spreken van de ongelijke sociaaleconomische ontwikkelingen. Maar niettegenstaande deze complicaties, is er een debat gaande over één staat die aan alle bevolkingsgroepen gelijke rechten biedt, terwijl een programma wordt ontwikkeld om dat waar te maken.

Gegeven de ook internationale betekenis en gevolgen van de lopende oorlog die zowel in de Gazastrook als de Westelijk Jordaanoever onmenselijk is, kan een einde komen aan de vergeten geschiedenis. Ook door de niet meer vanzelfsprekende solidariteit met de Israëlische bevolking en door de dagelijks zichtbare uitzichtloosheid van de Palestijnen. Met hun stromen vluchtelingen, uitpuilende ziekenhuizen zonder voorzieningen, doorgaande bombardementen en een oprukkend leger. De tijd is aangebroken voor daadwerkelijke solidariteit die mede geïnspireerd wordt door de terugkeer van de massale protesten en demonstraties van Israëliërs (én Palestijnen) om te beginnen tegen de regering van Netanyahu.

Ook mijn kleindochter is woedend, haar neef is door Hamas gegijzeld, volgens haar opgeofferd aan Israëls militaire 'zegetocht'.

Noten:

(1) The Rights Forum, Oxfam Novib, Amnesty International en PAX dagen de Nederlandse staat voor de rechter wegens schendingen van het internationaal recht tijdens de oorlog in Gaza - de recente wapenexport naar Israël maakt Nederland medeverantwoordelijk voor schendingen van het oorlogsrecht en de collectieve bestraffing van de Palestijnse burgerbevolking in Gaza.

(2) Op 22 november zijn er Tweede Kamerverkiezingen in Nederland. Met het escalerende geweld tussen Hamas en Israël, staat het Nederlandse beleid rond Israël en Palestina weer op de politieke agenda. Zie voor The Rigthts Forum, "Kieswijzer Tweede Kamer 2023" - https://rightsforum.org/kieswijzer-2023/