-
05 augustus 2021
Het verdriet van de Italiaanse moordfotografe Letizia Battaglia
Ze maakte tijdens de mafiajaren duizenden foto's in Palermo en omgeving, vooral van de slachtoffers van moorden - soms vijf per dag. Vijf. Per. Dag. En geen dag zónder. Nu is ze schat ik 85, rookt als een ketter, krijgt af en toe bezoek van haar oude minnaars, houdt nog van hen, en erkent dat ze haar dochters veel te kort heeft gedaan.
Ik heb de documentaire over haar en haar mafiamoordfoto's - twee uur - nu drie keer gezien. 'Shooting the mafia'. Elke keer door mijn toevallige afstandsduim, en steeds weer bleef ik hangen.
Eerst vanwege de mafia, die zij meemaakte als verslaggeefster en later fotografe voor de plaatselijke krant l'Ora. Dat herken je toch wel als journalist. Daarna vanwege de jaren '60 tot '80 die steeds in beeld kwamen - tot en met mei 1992, de gigantische bomaanslagen op officier van justitie Giovanni Falcone - beter beveiligd dan Wilders - vermoord door een bom in de snelweg die drie auto's volledig tot brokjes blies. En de bomaanslag op zijn vriend en buurman rechter Paolo Borsellino, in juli. Die ging zijn moeder bezoeken en daar lag de bom te wachten...
Die juli deed ik een cursus Pools aan de universiteit van Krakau en er was een Italiaanse medecursiste, een lieve, vrolijke meid van 30, die bij het horen van het nieuws over Borsellino in tranen uitbrak... Toen drong het pas tot me door hoe triest die mafialevens en -moorden waren.
Dat waren de 'Anni di piombo' - de Italiaanse 'loden jaren' - van de neofascisten met hun bomaanslag in 1980 op het treinstation van Bologna met 85 doden, van extreem links met de moord op premier Aldo Moro in het noorden, en van de mafia in het zuiden van Italië. Dat Letizia Battaglia daar ook nog tussen zat en het overleefde - en de onbegrijpelijk moedige manier waarop - is verbijsterend. Dat ze haar hebben laten leven is een volkomen raadsel... Ze was er geboren, werkte er voor de plaatselijke krant l'Ora - maar bleef. Een paar jaar zat ze in de politiek, wat ze vreselijk vond.
Ze exposeerde de moordfoto's een aantal malen, tot in het bergdorp Corleone van de mafia zelf. En nu laat ze ons nog steeds zien wat het verschil is tussen goed en kwaad. En hoeveel bittere pijn het haar deed om zelfs alleen maar te kijken met dat besef.
En nog doet... dank je, lieve Letizia.
Arthur Graaff, antifascist