God, Gezin, Gezag

In mijn jonge jaren heb ik een belangrijk deel van mijn politieke identiteit ontleend aan anarchistische idealen, al heb ik altijd ook gevonden dat het anarchisme te weinig organisatorische kracht had. Maar ik vrat de boeken van bijvoorbeeld Constandse, Kropotkin en Guérin. Tegen staat en kerk, voor de vrijheid van het individu, tegen de heersende christelijk burgerlijke moraal over huwelijk en seksualiteit, kortom tegen God, Gezin en Gezag. Libertair. Tegenwoordig zouden we zeggen vrijzinnig liberalisme  als tegenhanger van het asociale neoliberalisme. Vrijzinnigheid en gelijkheid tegenover het vechtliberalisme van de kapitalistische globalisering waar we nu mondiaal mee geconfronteerd worden.

Over het anarchisme als filosofie, als morele norm mag best gezegd worden dat het elitaire standpunten waren, al kun je dat niet in zijn algemeenheid zeggen als we bijvoorbeeld kijken naar de Spaanse Burgeroorlog. Als filosofie had het anarchisme echter belangrijke uitgangspunten en naoorlogse verworvenheden als het recht op abortus of op euthanasie of (enigszins paradoxaal omdat anarchisten tegen het burgerlijke huwelijk zijn) het homohuwelijk zijn hier zondermeer naar terug te leiden. Goed ik geef toe, wat heb je aan het recht op euthanasie als je niets te eten hebt? Misschien zijn het het wel ‘grachtengordelverworvenheden’, maar ik hecht er aan.

De tijden veranderen echter. We zijn inmiddels aangekomen in 2007 en ergens aan achteraftafeltjes zitten drie gereformeerde heren - veertigers die zijn opgegroeid in de jaren zestig en zeventig en alledrie studeerden aan de VU - geheime besprekingen te voeren over een nieuw te vormen kabinet. Een christelijk kabinet dus waarin CDA en CU het dictaat in handen zullen hebben tegenover de PvdA als grote verliezer, die echter toch zo graag weer wil regeren, maar ook omdat de grote winnaar van de verkiezingen de SP weigerde een coalitie te overwegen met het CDA en ook omdat aansluitend GroenLinks hetzelfde had bedacht. Ik heb van beide politieke organisaties tot op heden geen enkel redelijk argument gehoord waarom ze niet regeren moesten. En dankzij deze non-standpunten moeten we ons nu ineens angstig afvragen wat de Christen Unie uit de onderhandelingen zal slepen. In de media wordt inmiddels weer uitgebreid gedebatteerd over het homohuwelijk, over strengere abortusregels, over christelijke ethiek. Godbetere het!

Het is zo cynisch. Hoeveel stemmen zou de Christen Unie ook nu weer uit linkse hoek hebben gekregen. Hoe vaak heb ik mensen om me heen de afgelopen jaren niet horen verklaren dat Rouvoet zo goed was. Zo’n geweldige debater. Zo sociaal. Ja maar ..... die christelijk, gereformeerde achtergrond? Je kreeg geen gehoor. Nu kunnen we dus gaan afwachten wat de gereformeerde heren Balkellende (”normen en waarden”), Rouvoet en Bos ons gaan presenteren.

Als ik sommige analisten moet geloven dan zijn we bezig met een kleinburgerlijke revival en zou ook de verkiezingsuitslag daar op wijzen. En ik vrees dat ze nog gelijk hebben ook.

In de NRC van zaterdag benoemt Govert Buys  (docent sociale wijsbegeerte aan de VU) in een paginagroot artikel, “De christelijke traditie wijst de weg naar een nieuw samenlevingsideaal”, het als volgt: “Wat ‘de kiezer’ wil, lijkt opmerkelijk samen te vallen met het burgerlijk samenlevingsideaal. Nederland hervindt zich na de antiburgerlijke stormvloed.”  De antiburgerlijke stormvloed (de woordkeus doet me denken aan de “islamitische tsunami“ van Wilders) met andere woorden van Buys moeten we terug naar God, Gezin en Gezag. Ik weet zeker dat Rouvoet en Balkenende dat ook vinden. 

Ilja Leonard Pfeiffer benoemde deze kleinburgerlijke trend onlangs chargerend met: “De boeren hebben de macht gegrepen.”  Zowel door Kees Stad als Ronald van Haasteren werd zijn standpunt in deze kolommen aangevallen. Ik deel dat standpunt niet. In de kern heeft Pfeiffer gelijk, al vind ik het wat bizar om als voorvechters van het vrijzinnig-liberale gedachtegoed ook de VVD te benoemen na jaren asociaal en intolerant beleid en Verdonk als uithangbord. Maar als Pfeiffer stelt dat vrijzinnigheid, tolerantie en cultureel liberalisme op het spel staan - ook al zijn het wellicht elitaire verworvenheden - dan ben ik het toch met hem eens. En om die reden vind ik het dan ook onbegrijpelijk dat met name GroenLinks niet de verantwoordelijkheid heeft genomen om in ieder geval de Christen Unie uit de regering te houden.  Voor het behoud van onze 'anarchistische' verworvenheden!