Alleen links populisme kan de strijd met rechts populisme aan

Dat er in Nederland behoefte bestaat aan een man, een partij, die krachtig stelling neemt tegen de politiek van mensen als Wilders en Baudet lijkt evident.

In de visie van Belgische politiek filosoof Chantal Mouffe is links populisme de enige manier om met enig succes het neoliberalisme en het rechts populisme te bestrijden. Zij vindt gehoor bij Pablo Iglesias, leider van het Spaanse Podemos die zich in zijn politiek handelen door haar geïnspireerd weet. Samen met de helaas door de grillen van de Griekse kiezer weer op een zijspoor belande Griekse Syriza, is de partij van Iglesias een inspiratiebron voor de zo noodzakelijke tegenbeweging van enerzijds de gevestigde orde en anderzijds het rechts populisme.

Podemos en Syriza staan beide een sterk polariserende politiek voor die door de ‘oude garde’ met een zekere hooghartigheid wordt bekeken en benaderd, omdat die bewegingen in Spanje en Griekenland ook tegen het populisme aan zouden schuren. Volgens Chantal Mouffe is polarisatie een noodzaak om politiek levend te houden en is juist de afwezigheid ervan de oorzaak dat rechts populisme kon opstomen. Simpel gezegd komt de opvatting van Mouffe er op neer dat een democratie pas functioneert als er wat te kiezen valt. Dat lijkt een open deur, maar het geeft de makke van de huidige tijd weer.

Voor veel kiezers zijn politieke partijen meer van hetzelfde en is de keuze juist veel te beperkt, zelfs ondanks de enorme versplintering in onze eigen democratie. Het onderscheid tussen de diverse partijen is nagenoeg marginaal. Alleen de PVV, het Forum van Baudet en de SGP kleuren, elk op hun eigen wijze, buiten de standaardlijntjes, maar vertegenwoordigen verre van de behoefte bij een evident deel van de kiezers om tot een andere, meer rechtvaardige invulling van de maatschappij te komen. Al mag worden vermoed dat juist deze drie partijen een belangrijk deel van hun electoraat te danken hebben aan het zich onderscheiden van de saaie, nog weinig inspirerende volksvertegenwoordigingen die de overige partijen vormen.

Links populisme lijkt, alweer volgens Chantal Mouffe, dan ook inderdaad het enige antwoord. De progressieve of toch tenminste alternatieve bewegingen in de genoemde landen verdienen, onderkennende de onmacht dan wel onwil van het bestaand politiek establishment om tot werkelijke ingrijpende verandering te komen, een kans.

Henk Witte