Strepen door het groen

1. Ik ben één van die 'irritante' fietsers die op een racefiets fietspaden onveilig maken. Nou ja niet echt natuurlijk, ik kijk wel uit en probeer ook oog voor de omgeving te hebben. Voor mij is fietsen ook het ontvluchten van de stad en een confrontatie met de natuur. Eén van mijn favoriete routes voert al jarenlang langs de Vliet van Den Haag naar Leiden. Hoewel dit fietspad parallel aan de superdrukke A4 loopt kun je er toch de illusie hebben om midden in de Randstad in de polder te fietsen. De serene rust die je ervaart als je daar fietst met ondergaande zon, de langzaam optrekkende waterdamp en een fazant die voor je wiel wegschiet is onbetaalbaar.
Het pad is een onderdeel van de weinige verbindingslijnen in de verstedelijkte omgeving, waar je even het gevoel kan hebben dat nog niet alles is volgebouwd, want in dit geval zijn Den Haag en Leiden allang tegen elkaar aangebouwd.

2. Maar deze groene strepen, deze corridors in de verstedelijkte Randstad oefenen een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op bestuurders. Deze groene gebiedjes kun je namelijk duur verpatsen door er dure villa's te bouwen met natuurlijk de bijbehorende golfbanen. En als het weilanden zijn dump je er een zoveelste saai bedrijvenpark in.
Zo ook langs de Vliet. Aan de noordkant zoekt Leiden uitbreiding in de Oostvlietpolder, bouwt Voorschoten inmiddels al aan de westkant de boel vol en willen Den Haag en Leidschendam aan de zuid-oostkant van het traject  in Vlietlanden uitbreiden. En zo zal binnen een paar jaar ook deze groene corridor grotendeels verdwenen zijn.

3. De Vlietroute is vanuit Den Haag één van de verbindingen naar het Groene Hart toe, waar je nog steeds de uitgestrekte polders, rust en ruimte van een oudhollands landschap kunt vinden als je de stad wilt ontvluchten. Maar dankzij de recente Nota Ruimte van minister Dekker, die de ruimtelijke ordening grotendeels bij de provincie en de gemeenten heeft teruggelegd, is het hek van de dam. Alle gemeentes rondom het Groene Hart hebben inmiddels plannen ontwikkeld om te gaan bouwen in de open ruimte: Leiden, Bodegraven, Woerden, Vianen, Ouderkerk noem maar op. Overal worden samen met bouwbedrijven en projectontwikkelaars bedrijventerreinen en nieuwe Vinex-wijken gepland en dan vooral in de duurdere sectoren, want sociale woningbouw kost alleen maar geld.
Bouwen in het groen. Het is vooral gemakzucht, want bouwen in deze zgn.  'uitleglocaties' is gemakkelijker en goedkoper dan binnen de bestaande stedelijke ruimte te zoeken naar bouwmogelijkheden en verdichting. En zo vervaagt de grens tussen stad en land en gaat het landschap verloren. Kunnen we weer veel groen wegstrepen.

4. In het Haagse Gemeentemuseum was de afgelopen maanden een overzichtstentoonstelling te zien van de vorig jaar overleden kunstenaar Constant. Constant hoorde bij de Situationistische Internationale  waarvan één van de belangrijkste thema's de kritiek op de autoritaire, technische en vooral ook utilitaire kanten van de eigentijdse planning en stedenbouw was. Constant ontwikkelde in de jaren zestig, als een kritiek op die gangbare modernistische opvattingen over architectuur en stedenbouw, New Babylon, een utopische visie  op een wereld waarin de  mens op een speelse manier  al zijn energie kon stoppen in  de beleving van vrijheid om zo een radicale, collectieve creativiteit te bereiken. Constant stelde zijn Nieuw Babylon voor als een netwerk, als een keten van eenheden boven de grond, waarbij het aardoppervlak bestond uit onbebouwde ruimten voor landbouw, natuurreservaten, bossen en parken.

Ook dit New Babylon was te zien als een keten van verstedelijking, als strepen in het groen, maar met een duidelijker visie op de noodzaak van de onbebouwde groene ruimte voor de ontwikkeling van de mens. Kom daar nu nog maar eens om nu ruimte en grond nog slechts commerciële objecten zijn voor de elite en het bedrijfsleven. Verplichte kost dus voor alle bestuurders.