Vlaggen verboden

Wakker geworden door de warmte, vliegt een vleermuis op het juiste moment over de open kist met vlag. Het kerkgebouw was meer dan gevuld met mensen uit alle windstreken. De meeste aanwezigen hadden hun roots op een van de eilanden boven Australië. Zo ook de strijder in de kist.

Als vele van zijn eilandgenoten en bewoners van de andere eilanden was hij gedwongen naar de andere kant van de wereld, naar het land van zijn kolonisator te reizen. Dat land kwam, zoals uit economisch belang wel vaker gebeurd, zijn belofte niet na, ook wel VOC-gedachte genoemd.

Jan Viktor Kaisiëpo werd in 1948 geboren, in Korido op het eiland Biak. Hij groeide op in wat toen Hollandia, de hoofdstad van Nederlands Nieuw Guinea, heette. Als gevolg van zijn vaders verzet tegen de Indonesische overname, die in de Overeenkomst van New York (1962) geregeld was, kwam hij met zijn familie in oktober 1962 naar Nederland.

In 1980 leerde ik mijn vriend Jan Viktor kennen. Viktor was toen waarnemer namens de volken op Papua bij het IVde Russell Tribunaal over de rechten van de Indianen in Noord-, Midden- en Zuid Amerika in Rotterdam. Als we elkaar de jaren erna in een flits ergens tegenkwamen, zoals in de gangen van het ministerie van Buitenlandse Zaken, beide opkomend voor inheemse volken, herinnerde hij mij - altijd gekscherend - er even aan dat ik zijn leven aardig op zijn kop had gezet door hem bij het Russell Tribunaal te betrekken. Vanaf dat moment was hij in de voetstappen van zijn vader Markus Kaisiëpo getreden en werd zijn leven bepaald door de strijd voor zelfbeschikking van de volken op Papua en andere inheemse volken. We hadden niet veel woorden nodig om elkaar te begrijpen. Na het Russell Tribunaal was hij actief in de WIP -  Werkgroep Indianen Project, later Working Group Indigenous Peoples en daarna Nederlands Centrum voor Inheemse Volken (NCIV).

Viktor nam deel aan vele VN-conferenties in Genève en New York, waarin onder meer gewerkt werd aan de VN-Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken en was actief in een wereldwijd netwerk van inheemse leiders. Vele malen woonde hij lokale inheemse activiteiten bij, zoals bij Inuit in Noordoost Siberië, Indigenous Olympic Games in Brazilië en Fonda Indigena in Chili.

In 1991 in Den Haag was hij medeoprichter van de Unrepresented Nations and Peoples Organisation - UNPO en in 1992 in Penang van de International Alliance of Indigenous and Tribal Peoples of the Tropical Forests.

In de jaren '90 heeft hij drie jaar gewerkt bij de Nuclear-Free & Independent Pacific (NFIP) beweging op Fiji, maar kwam met meer ervaring toch terug naar Nederland om de rechtvaardige strijd voor zijn volk voort te zetten.

Viktor was buitenlandvertegenwoordiger van de inheemse raad van Papoea's Dewan Adat Papoea en de Europese vertegenwoordiger van het presidium van de Papua-raad. Beide organisaties beogen op vreedzame manier onafhankelijkheid voor West-Papua van Indonesië.

In 2002 kwam er een autonomiewet voor West-Papua na een groot Papua-congres waaraan ook Viktor Kaisiëpo deelnam. De Indonesische regering heeft delen van deze wet nog niet uitgevoerd en de Papua's worden nog onderdrukt en achtergesteld.

In 2003 werd hij voorzitter van de Grants Facility for Indigenous Peoples van de Wereldbank waar hij in 2005 mee moest stoppen vanwege politieke bezwaren van de Indonesische regering.

Sinds 2006 is hij voorzitter van de First People Worldwide Fund, een fonds dat inheemse initiatieven ondersteunt voornamelijk op het gebied van bossen en hun leefomgeving.

Tussen de politieke strijd door was hij een gewilde ceremoniemeester bij feesten van de Papua gemeenschap in Nederland.

Met het heengaan van mijn vriend Viktor Kaisiëpo verliezen de volken op Papua, als ook alle inheemse volken, veel te jong, een bevlogen, humoristische, doortastende, voor hun rechten opkomende strijder. Zijn vrouw, familie en vele met mij zullen zijn inspiratie missen. Viktor was al enige tijd ernstig ziek en overleed op 31 januari 2010. De dag ervoor was er op heel Papua voor hem gebeden

Voor zijn heengaan had hij gevraagd dat er tijdens een afscheidceremonie in het Amersfoortse kerkgebouw op 5 februari 2010 gesproken werd over politiek, inheemse volken en spiritualiteit. Ook had hij zelf de muziek en zang uitgekozen en verzorgde Otto Ap een traditionele opening en afsluiting. Op Papua was het niet alleen een nationale dag van rouw, maar ook de dag dat in 1848 de evangelisering van Papua begon.

Zelfs na zijn dood bleef Viktor actievoeren. Niet alleen met de Papuavlag over zijn kist, die op Papua verboden is, maar ook met een petitie voor de Indonesische regering. In deze petitie riep hij op om de ongeveer 170 mensen, die gevangen zitten wegens het vlaggen, onmiddellijk vrij te laten en het vlagverbod op te heffen.

Opmerkelijk is dat deze protestactie door een overleden Papua-strijder nagenoeg niet de media heeft gehaald.

Bij gelegenheid zal zijn as in de zee rond het eiland Biak uitgestrooid worden.