Traumatisch Oranje

11 juli 2010: Nederland zit met een oranjetrauma. Sp!ts meldt: ‘De leeuwen in dierentuin Artis hebben gevoetbald. Artis wil met behulp van een voetbal het jachtinstinct van de wilde dieren stimuleren.’ Het NOS-journaal van na de van Spanje verloren wedstrijd laat zien dat oranjevoetbalfans er helemaal doorheen zitten. We weten niet wat we met de oranjegadgets moeten doen en worden opgeroepen deze naar Albert Heijn terug te brengen. Het was de enige wedstrijd die ik op tv helemaal gezien heb. Als dat voetballen wordt genoemd? Psychiater Dr. Bram Bakker, nu ook sportpsycholoog, verkondigt dat deze wedstrijd echt een trauma veroorzaakt. In 1988 sprong Bakker tijdens de rondvaart in een hoofdstedelijke gracht. Om het opgelopen trauma te kunnen verwerken krijgt het voetbal peloton toch een rondvaart door de Amsterdamse grachten.

Voetbal is oorlog wordt er wel gezegd. De terminologie in de media is er ook naar en de buitenlandse media berichtten dat Nederland gewelddadig voetbalden: VOC-mentaliteit. Het lijkt wel of we in de Tachtigjarige Oorlog met Spanje zitten (1568-1648). Het volkslied van toen is dat van nu. Het is maar goed dat de finale niet tegen Duitsland was. Dat had recentere sentimenten losgemaakt.
Bij terugkeer in het Nederlandse luchtruim wordt ‘ons’ getraumatiseerde voetbalteam in het KLM-toestel verwelkomd door militaire F-16jachtvliegtuigen, waaronder één oranje. De dag erop brengt een legergroene Chinookhelikopter het voetbalbedrijf ‘KNVB Oranje’ van Noordwijk aan Zee naar de residentie.

De laatste jaren neemt het militaire vliegverkeer boven de residentie - stad van vrede en recht - weer aardig toe. Elke viering, zoals Veteranendag, wordt aangegrepen indruk te maken. Dat een Luchtmachthelikopter, heel wat lawaaiiger dan een ANWB-traumahelikopter, regelmatig op ziekenhuis Westeinde landt, dat zal een goede rede hebben. Bij het toenemende luchtverkeer van politiehelikopters stel ik meer vraagtekens, maar onnodige militaire vluchten om ons het VOC-gevoel te geven, mogen niet toegestaan zijn (overigens, ook een Balkenende die met raceautootjes speelt).

11 juli 1985: Na de voetbalwedstrijd keek ik naar de documentaire ‘Rainbow Warriors of Waiheke Island’ van Suzanne Raes (NPS, 2010). Naar een eerdere speelfilm over het tot zinken brengen van het Greenpeace schip de Rainbow Warrior door de Franse geheime dienst, met toestemming van de Franse president François Mitterrand, kon ik niet kijken. Al betekende het een nacht slecht slapen, ik vond dat ik nu naar oude bekenden moest kijken. De documentaire riep de verwachtte herinneringen, emoties en woede op. Wat een contrast met de voetbalwedstrijd ervoor en het NOS-journaal erna. Martini Gotjé verwoordde goed zijn woede: ‘De concrete milieuproblemen zijn inmiddels abstracte klimaatproblemen geworden. Die nucleaire transportschepen onderschep je, maar klimaat: wat moet je daar nou in godsnaam mee?’

Zijn boosheid, die woede komt mij zo bekend voor. Net als Gotjé gebruik ik pilletjes en ik was nog niet eens in Auckland aan boord toen de bommen afgingen, waardoor fotograaf Fernando Pereira omgebracht werd. Bunny McDiarmid deed me vooral herinneren aan de lekkere etentjes bij haar. Henk Haazen lukte het nog steeds niet te verwoorden wat er 25 jaar geleden gebeurde. Dat is trauma.
Persoonlijk nam ik van de Rainbow Warrior en haar bemanning inclusief fotograaf Fernando Pereira afscheid, toen het schip in 1981 de Scheveningse haven (Europa) verliet. Het lag daar, zover ik me herinner voor onderhoud op de scheepshelling. Ongeveer waar nu de sociaal-culturele vrijplaats De Vloek zich bevindt (De Vloek verwijst naar de naam van een voormalig eilandje [Vlook] bij Scheveningen).

11 juli 1995: Oja, het is ook 15 jaar geleden dat het Drama van Srebrenica plaatsvond, de massamoord op naar schatting 8.000 moslimjongens en -mannen, die formeel onder bescherming stonden van een Nederlands VN-bataljon. Deze herdenking moet grotendeels voor het voetbaloorlogsnieuws wijken. Het Drama van Srebrenica is echt trauma!