Skip to main content
  • 24 februari 2023

De tweede holocaust, waar was die dan? En nu?

Arthur Graaff

Dat weet de eerwaarde Patrick Desbois, priester uit het bisdom Parijs, waar hij adviseur is van kardinaal Lustiger. Desbois heeft namelijk intensief onderzoek gedaan naar WO-II en vooral de holocaust in Oost-Europa, al vóór de Oekraïense oorlog. Hij heeft uitgevonden waar 'de tweede holocaust' dan wel was. En die was er - maar zonder kampen of gaskamers. En wel op duizend plekken in Oost-Europa. Desbois' opa was als Frans soldaat ooit krijgsgevangene in Rawa Ruska, 'Stalag 325', een kamp ergens in Belarus of de oude Oekraine (die grenzen zijn allemaal verschoven sinds 1945). Daar zaten toen 3.000 Fransen.

Desbois ving via hem wat op over grootschalige fusillades van Joden daar, dus stilstaan, rij soldaten, rij Joden, en schieten. Zonder gaskamers. Toen Desbois dat vanaf 2004 verder onderzocht, steeds verder, jarenlang, ontdekte hij dat die executies duizenden keren hadden plaatsgevonden. Dat bleek ook deels al gedocumenteerd door een Joodse overlevende, een oud-Oekraïner, Bros Zabarko.

Desbois schreef hierover een boek, 'The Holocaust by Bullets' in 2008 - ook vertaald als 'Holocaust door kogels', uitgeverij Verbum.

En zo is de tweede holocaust gaan heten: zonder kampen, met honderden plaatsnamen, en met in totaal 1,5 miljoen moorden. Eind januari kreeg Desbois in Amsterdam een prijs voor dit levenswerk - want dat is het. Desbois is intussen al een aantal jaren activist tegen antisemitisme en voorzitter van 'Yahad in Unum', een stichting voor verbetering van de betrekkingen tussen Joden en Christenen.

Even tussendoor: in 1985 verscheen de negen uur durende documentaire 'Shoah' van Frans/Joodse filosoof en filmer Claude Lanzmann. Hoewel hij de fusillades van Joden in o.m. Oekraïne noemde, kon hij daar toen niet heen. De val van de muur was in 1989.

Er bleken in totaal 2001 locaties te zijn geweest waar Joden geëxecuteerd werden in vm. Oost-Polen, Oekraïne en Belarus. Het dieptepunt is Babyn Yar (Russisch Babi Yar) dat in het noorden van Kyiv ligt. Daar werden op 29 en 30 september 1941 maar liefst 33.771 Joden doodgeschoten aan de rand van een ravijn waar grote massagraven werden gegraven. Kyiv was toen mogelijk de meest Joodse stad van Europa met in 1939 175.000 Joodse iwoners. Ook vele huidige Joden in Nederland hebben hun wortels daar. Desbois is eerst in het geheim, daarna openlijk getuigen gaan opzoeken - die waren er in al die duzienden dorpen nog ruimschoots. En uiteindelijk trof hij honderden mensen, die hem best wilden vertellen wat ze zelf gezien hadden. En zo volgt executie na executie na executie, alles op klaarlichte dag. Daarbij ook de systematische roof van de bezittingen en bovendien de standaard verkrachting van Joodse meisjes vlak voor hun dood - en getuigen die toen voornamelijk één ding snapten: nóóóít meer over praten... Zo heeft hij 8.000 mensen kunnen spreken en filmen.

Deze moordpartijen stonden onder leiding van maj. gen. der Wehrmacht Kurt Eberhard, militair gouverneur en SS-Obergruppenführer Friedrich Jeckeln, SS-Brigadeführer Dr. Otto Rasch en SS-Standartenführer Paul Blobel van Sonderkommando 4a van Einsatzgruppe C. De uitvoering berustte bij Sonderkommando 4a van Einsatzgruppe C onder Blobel. Ook namen deel de Sicherheitsdienst (SD) en Sicherheitspolizei (SiPo), de derde compagnie van een speciaal Waffen-SS bataljon, en een patrouille van het 9de Politiebataljon, het Sonderkommando 4a van Einsatzgruppe C en van het Politiebataljon 45, onder majoor Besser. De meeste van deze zware oorlogsmisdadigers zijn berecht.

In tegenstelling tot de mythe van de zg. 'schuldloze' Wehrmacht, heeft de WM juist het grootste aandeel in de dood van burgers in oorlogsgebied gehad. Plus een zeer groot aandeel in de  moord op Joden. (Zie op Wikipedia het Duitse artikel 'Vebrechen der Wehrmacht'  (misdaden van de Wehrmacht'- https://de.wikipedia.org/wiki/Verbrechen_der_Wehrmacht)

Zo had het Zesde Leger van de WM onder de antisemiet en WM-veldmaarschalk Walter von Reichenau een grote rol bij de planning zowel als de uitvoering van de 'holocaust by bullets'. Von Reichenau was de man die in november 1941 het bevel gaf dat bevorderde om Joden uit te moorden: "Das wesentlichste Ziel des Feldzuges gegen das jüdisch-bolschewistische System ist die völlige Zerschlagung der Machtmittel und die Ausrottung des asiatischen Einflusses im europäischen Kulturkreis. (...)"  ('Het wezenlijkste doel van de veldtocht tegen het Joods-bolsjewistische systeem is het volledig verslaan van de machtsmiddelen en de vernietiging van de Aziatische invloeden in de Europese kultuurkring.')

Tijdens zijn Auschwitz-lezing krijgt Desbois de zaal van het Tropeninstituut aardig stil. De zaal zit bomvol, maar helaas is Jacques Grishaver er niet, hoewel, helaas: hij spreekt op die dag de VN in New York toen. Onder de aanwezigen ook de vm. commissaris van de koning in N-Brabant, prof Wim van de Donk, nu rector van de universiteit van Tilburg en tevens voorzitter van het Nat. Comité 4 ewn 5 mei. En tot mijn verbazing ook Balkenende. Zou die hier in zijn Porsche zijn? Kan zoiets? Maar het is toch goed dat zo'n man naar zo'n lezing komt?

Ook luistert een aantal studenten van holocauststudies. Een kort gesprekje leert dat zij het werk van Desbois al kenden, maar toch erg onder de indruk zijn van zijn lezing. Desbois dwingt zijn toehoorders na te denken over antisemitisme nu, over racisme nu, over vreemdelingenhaat nu, zoals tegen de Yesidi's. Hij waarschuwt voor de risco's die nu om ons heen kruipen en sluipen, soms zichtbaarder dan anders. We moeten onszelf en onze naasten in de gaten houden en angst niet laten overheersen.

Anders volgen er meer de fakkeloptochten, meer dreigementen. Of meer Staphorster aanvallen op onbeschermde demonstranten en dan razzia's: Dan krijgen we nog meer Eigen volk eerst! Blut und Boden! Bootvluchtelingen: terugduwen! Minder, minder, minder Marokkanen! Dobbernegers! Gelukszoekers!