Skip to main content
  • 29 juli 2007

Canon

Jo van der Spek

De canon is weer in. We hebben sinds kort op TV de canon van het beeld en sinds 2006 de canon van Nederland. Deze laatstgenoemde canon is bedoeld voor hen die trachten te definiëren wat nu eigenlijk ´Nederland´ is.

Een canon is letterlijk een regel of richtlijn. De term werd in het verleden gebruikt om verschillende zaken van religieuze aard aan te duiden. De canon verwees zowel naar religieus recht als naar teksten die hun oorsprong in God zouden hebben en daardoor een bijzondere autoriteit werden toegedicht. Een canon was dus min of meer een verzameling teksten, die het wezen vormden van het religieuze zijn.

Tegenwoordig hebben we dus een heuse wereldse canon. Deze canon moet het wezen duiden van wat nu onder de noemer Nederland in het heden staat. Het bestaat uit een opsomming van zo'n vijftig teksten over personen, werken, voorwerpen, verschijnselen en processen die zouden laten zien hoe het gebied zich heeft ontwikkeld tot het land dat we nu onder de naam Nederland kennen. De opsomming begint met de hunebedden en eindigt met de euro. Daartussenin hebben we de statenbijbel en grondwet, Floris, Willem van Oranje en Spinoza, om maar een willekeurige greep uit de lijst van vijftig te doen.

Volgens de samenstellers vormen alle canons samen vijftig vensters op de geschiedenis van wat nu Nederland is. De lijst van vijftig als gist van het huidige maatschappelijke bestel. De canon is daarmee niet veel meer of minder dan de constructie van een verleden vanuit het heden. Het verhaalt geschiedenis vanuit het beperkte blikveld van bestaande maatschappelijke verhoudingen. Maar zoals een ander 'nu' mogelijk is, is er ook een andere geschiedenis mogelijk. De geschiedenis van Jan Mathijs en de wederdopers, het Geldersche Zwijn en de Wraakgierige (populaire bijnamen van de persoon die wij nu kennen onder een andere bijnaam, namelijk Prins Willem de V van Oranje), de Bataafse Revolutie en de (om)verwerping van Oranje, van de anarchist Domela Nieuwenhuis en “Koning Gorilla”, van de revolutionair socialist en praktiserend internationalist Sneevliet, van degenen die zich in internationale brigades organiseerden om de revolutie in Spanje te verdedigen, van Jan 'Ponke' Prinsen, die in 1948 het Nederlandse bezettingsleger de rug toekeert en zich aansluit bij de bevrijdingsbeweging in Indonesië, van “Geen Woning, Geen Kroning”, van kraak- en autonome beweging. Dit vormen de vensters op een andere geschiedenis. En tevens het idee dat een andere toekomst mogelijk is.

Geschiedenis is te belangrijk om rechts te laten liggen.