Toestemmen in Rusland...?

Op 18 maart volgend jaar zijn er presidentsverkiezingen in Rusland. De landelijke media die door de overheid gecontroleerd worden geven uiteraard een zo positief mogelijk beeld van de voornaamste kandidaat: Vladimir Poetin, die op 6 december officieel zijn kandidatuur bekendmaakte, wie had anders verwacht? Maar de werkelijke problemen in Rusland lees je in de media uit de provincie. Een kleine greep als topje van een enorme ijsberg.

• Werknemers van de regionale drukkerij in Pskov eisen van de gouverneur om het achterstallige salaris te betalen en zij doen een beroep op Poetin om te voorkomen dat het bedrijf, dat buitenlandse schulden heeft, failliet wordt verklaard.
• Het openbaar ministerie in de regio Tsjeljabinsk veroordeelde het bedrijf OOO Nizhnyaya Sanarka wegens overtreding van artikel 136 van de arbeidswetgeving van de Russische Federatie, waardoor aan 188 werknemers van de onderneming geen loon werd betaald in augustus-september 2017 voor een totaalbedrag van meer dan 6 miljoen roebel.
• In de regio Saratov vond eenzelfde proces plaats tegen het bedrijf GiprokhimVolgi dat ook geen salarissen uitbetaalde in de periode van november 2016 tot mei 2017. Het bedrijf is inmiddels failliet verklaard, maar voldeed volgens de rechter niet aan de verplichtingen om de afwikkeling wettelijk te regelen.
• 89 werknemers van een bedrijf in de regio Tsjeljabinsk, dat zich bezighoudt met schoonmaken en onderhoud van de riolering en afvoersystemen, hebben vanaf augustus geen loon ontvangen. Zij dienden een klacht in bij het parket. Het parket van de stad controleerde en bevestigde de juistheid van de klacht. Een zaak werd aangespannen wegens overtreding van artikel 5.27 van het Wetboek van administratieve overtredingen ('Overtreding van arbeidswetgeving'). De zaak werd afgedaan met een boete - de rechtspersoon betaalde 30 duizend roebel (ongeveer 430 euro). Bang voor de aanstaande strafzaak, betaalde het management van het bedrijf alle schulden op achterstallige lonen.
• In de regio Altai gingen meer dan 100 werknemers van de varkenshouderij "Altaymyasoprom" niet naar hun werk als gevolg van niet ontvangen lonen - ze werden al drie maanden niet betaald. De demonstranten zijn van mening dat de problemen met het salaris verband houden met de financiële problemen van het varkenscomplex - de schulden aan Vneshekonombank bedragen bijna 10 miljard roebel. Onderhandelingen over de herstructurering van de schuld hebben tot nu toe tot niets geleid.

Het niet of niet op tijd uitbetalen van lonen door werkgevers is een belangrijke reden voor toename van de armoede in Rusland. Volgens de officiële statistieken van Rosstat, het Russische centraal bureau voor de statistiek, steeg het totale bedrag aan (nog) niet uitbetaalde lonen in maart 2017 met 1.186 miljoen roebel tot 4.471 miljoen roebel. In april 2017 kregen volgens Rosstat 78.000 mensen geen loon. Hiervan was bijna de helft werkzaam in de productie-industrie, 23 procent in de bouw en 25 procent in de transportsector.

Mensen nemen dan al snel hun toevlucht tot leningen, ondanks de zeer hoge rentetarieven. Bij drukke metrostations hebben louche kredietverstrekkers kantoortjes geopend, waar je op vertoon van je Russische paspoort een lening kunt krijgen. Schuldverklaringen worden opgekocht door financiële instellingen met banden met de criminaliteit, als witwasoperaties. Mensen met schulden worden dan onder druk gezet, bijvoorbeeld om hun woning te verkopen, vrouwen en meisjes gedwongen zich te prostitueren. De slachtoffers hebben zelden de mogelijkheid zich te verweren. Bijna iedereen in Rusland wantrouwt de politie, omdat hun verbindingen met criminele netwerken algemeen bekend zijn.

De aanhoudende recessie heeft geleid tot een sociale crisis, zoals duidelijk blijkt uit de cijfers van de schuldenlast voor particuliere huishoudens. Veertig miljoen Russen, bijna een derde van de bevolking van 140 miljoen, heeft schulden. Volgens NBKI, de Russische kredietwaakhond, zijn de particuliere schulden sinds 2008 meer dan verdubbeld. Eind 2016 was het totaal aan uitstaande schulden ongeveer 145 miljard euro. Het percentage onbetaalde schulden nam in 2015 met 50 procent toe, terwijl in datzelfde jaar de reële lonen met 10 procent daalden. Een groot deel van de schulden bestaat uit kortlopende kleine leningen van gemiddeld ruim 7000 roebel (ruim 100 euro). Degenen die leningen hebben genomen zijn meestal werknemers met een inkomen van een paar honderd euro per maand. Onder dergelijke omstandigheden resulteert een ontslag of ziekte al snel in armoede.

Toen Poetin eind 1999 aan de macht kwam was men nog hoopvol dat dit de sterke man zou zijn die orde en rust in het land zou creëren na de jaren van het zogeheten 'junglekapitalisme' onder Boris Jeltsin, met een overwinning voor de Russische mafia en de oligarchen. Maar na vele jaren beloften en mooie woorden is men het echt zat. Groeiende onvrede over het achterblijven van de inkomsten in het huishouden ten opzichte van de almaar stijgende uitgaven, dure en voor velen ontoegankelijke gezondheidszorg, een levensverwachting voor Russische mannen van 58 jaar en voor vrouwen van 73 jaar, hoge inflatie, uitzichtloosheid, het ontbreken van menswaardige sociale programma's die, als ze er al zijn, alleen toegankelijk zijn door het meedoen met de corruptie, met daarnaast een ongebreidelde zelfverrijking van de Kremlinclan (schattingen over Poetins privévermogen lopen uiteen van ruim 20 tot bijna 200 miljard euro!) zijn vele druppels die de emmer laten overlopen.

Maar zoals overal elders geldt ook hier het aloude adagio: stemmen is toestemmen. Na 18 maart zullen we het weten...