Linkse struisvogelpolitiek

De Russische invasie van Oekraïne leidde tot een onverwachte convergentie in de politieke arena, waar zowel ter linker- als ter rechterzijde positief op werd gereageerd. In mijn boek Zwarte Zon beschreef ik reeds de wederzijdse banden van extreemrechts met Moskou, van het Italiaanse extreemrechtse Fronte Nazionale tot de Nederlandse FvD en PVV (1). Die banden zijn verklaarbaar vanwege de bewondering uit die hoek voor de autoritaire stijl van optreden van Poetin en de daarmee gepaard gaande ideologie. Ingewikkelder ligt het met de bewondering uit linkse hoek.

Over de hele wereld sluiten linkse partijen, activisten en zelfs prominente linkse politici zich aan bij extreemrechts om hun steun uit te spreken – of op zijn minst een excuus te bieden – voor de meedogenloze, imperialistische agressie van het Kremlin tegen een veel kleinere soevereine natie.

Bij de 15 mensen die ik maandenlang volgde op Facebook in hun reacties op de Russische invasie in Oekraïne behoorde een deel tot de aanhang van het extreemrechtse gedachtengoed, maar er waren ook linkse mensen bij waar ik veel meer moeite mee had om hun steun voor de agressie van het Kremlin te kunnen begrijpen.

Net als hun tegenhangers aan de rechterkant houden linkse aanhangers van het Kremlin vol dat het de NAVO was die de oorlog ‘uitlokte’ en dat Rusland zich gewoon ‘verdedigt’, zo blijkt uit hun reacties. Ze doen ook geloofwaardige en onderbouwde berichten over oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en zelfs genocide uit Oekraïne af als westerse ‘verdraaiingen’ en ‘NAVO-propaganda’, gefinancierd door George Soros ter verdediging van Oekraïense ‘nazi's’ die proberen Rusland te vernietigen.

Veel van deze manier van reageren komt voort uit een begrijpelijk wantrouwen tegen de Amerikaanse politiek en de opstelling van de NAVO. De positie van een aantal zich als links beschouwende mensen neigt naar de opvatting dat alles wat fout gaat in de wereld de schuld van Amerika is. In plaats van de verschrikkingen in Oekraïne de schuld te geven van de revanchistische dictator die een woeste imperialistische oorlog tegen zijn buurland lanceerde, houden een aantal linkse mensen en partijen vol dat het Westen schuldig is. Deze gewoonte is zo ingeburgerd geraakt dat verklaringen over westerse medeplichtigheid en schuld vaak de enige bijdrage zijn die linkse organisaties en figuren leveren aan debatten over oorlog en mensenrechten.

In de verbeelding van een aantal linkse mensen is het Rusland van Poetin, ondanks zijn agressieve kapitalisme en onmogelijk te negeren imperialistische tendensen, nog steeds de natuurlijke opvolger van een linkse utopie die ooit werd vertegenwoordigd door de Sovjet-Unie. Ik noem dat een verkrampte vorm van stalinisme. Zelfs de onmiskenbare corruptie van de autocratische Russische leider, zijn onderdrukking en misbruik van de Russische bevolking, of zijn financiële en ideologische steun voor extreemrechts in de wereld lijkt de steun uit delen van de linkse hoek niet aan het wankelen te brengen.

Dit wil niet zeggen dat de meeste linkse activisten, denkers en politici die sympathiek staan tegenover het Kremlin te naïef zijn om president Vladimir Poetin te zien als de rechtse kleptocraat die hij werkelijk is (2), maar ze zijn er vast van overtuigd dat Rusland onder het bevel van Poetin een einde kan maken aan het Amerikaanse imperialisme in een unipolaire wereld en de weg kan effenen voor een multipolaire wereldorde. En ze zijn dan bereid een flink oog dicht te knijpen voor de talloze schendingen van de mensenrechten door zijn regime en zijn agressieoorlog tegen een naburig land te steunen, om hun belangrijkste vijand - het Westen - te zien verslaan. Ze leven in een fantasiewereld waarin Rusland een revolutionaire oorlog voert tegen de VS. In deze wereld moeten alle misdaden van Rusland worden verontschuldigd of genegeerd.

Deze mensen hebben terecht de door de VS geïnitieerde regimeveranderingen in tal van landen aan de kaak gesteld, Israël veroordeeld voor zijn misdaden tegen het Palestijnse volk en zich verzet tegen de invasie van Irak en Afghanistan door de VS. Maar nu lijken ze niet te kunnen zien dat ze de kant van de agressor kiezen, want die agressor is niet het Westen, maar Rusland. Voor een aantal linkse organisaties en hun aanhang over de hele wereld is verzet tegen het westerse imperialisme de complete agenda, in de praktijk een zuivere vorm van struisvogelpolitiek. En dat lees je dan ook in hun reacties op Facebook en andere sociale media.

Noten:

(1) Bas van der Plas, Zwarte Zon – rechtsextremisme in Poetins Rusland, Den Haag 2022
(2)Zie Catherine Belton, De mannen van Poetin, Amsterdam 2022