Terugblik Oekraine-referendum

Wat mij trof in de campagne van Oorlog is Geen Oplossing voor een "nee"-stem bij het referendum over het EU-associatieverdrag met Oekraïne, waren de vrij agressieve reacties van "ja"-stemmers. Het onbegrip, zo leerde ik, had weinig of niets te maken met de inhoud van het verdrag. Daarover was ik graag met hen in discussie gegaan, maar daar kreeg ik in de meeste gevallen de kans niet voor. Evenals de anti-EU en xenofobe tegenstemmers hadden in mijn beleving veel voorstemmers hun mening al klaar. Goed beschouwd is dat niet zo vreemd.

In de beeldvorming ging het referendum vooral over de tegenstelling tussen enerzijds de rechtse nationalisten en xenofobische krachten, die het referendum hadden afgedwongen, en anderzijds de liberalen, waarbij D66, PvdA, GroenLinks de belangrijkste pleitbezorgers waren van het verdrag. Aan beide zijden van dit spectrum was geen honger naar meer kennis om hun blik op de wereld en de buitenlandpolitiek wat te verruimen. Geen Peil is tegen buitenlanders en tegen de Europese Unie en de liberalen voeren een uitgesproken anti-Poetin campagne en werpen zich op als hoeder van de Europese Unie en de NAVO. Kortom, het ging al lang niet meer over de inhoud van het associatieverdrag. Niet over de economische en sociale problemen in Oekraïne en hoe die kunnen worden opgelost. En al helemaal niet over welke weg bewandeld moet worden om verdere escalatie tussen het Westen en Rusland te voorkomen.

Als ik vroeg naar de motivering van de "ja"-stemmers kreeg ik na enig doorvragen vaak te horen: "de agressie van Poetin", "Rusland is de oorzaak van het geweld ("neerslaan Maidan", "neerhalen MH17"), "een handreiking naar Oekraïne", en/of "niet een anti-EU referendum steunen". Ze lijken zich überhaupt niet te kunnen voorstellen dat er weldenkende mensen zijn die tegen het EU-associatieverdrag met Oekraïne zijn. Zulks moet wel zijn ingegeven door populisme en anti-Europa-sentimenten, denken ze.

Al dit soort reacties zijn een weerspiegeling van de leugens, de vervorming en de vernauwing van het beeld in media. De verdachtmakingen jegens Poetin doen mij sterk denken aan de berichtgeving over het kernenergieprogramma van Iran. Totdat het land vorig jaar een nucleaire deal sloot met de vijf kernmachten plus Duitsland, werd Iran in de Westerse media decennialang afgeschilderd als een grote dreiging. Voortdurend werden we bestookt met berichten dat het land binnen een paar jaar kernwapens zou kunnen ontwikkelen. Vrijwel niets daarvan was waar. Het was niet gebaseerd op de werkelijke situatie in Iran, maar op informatie van Westerse inlichtingendiensten. Dat was ook het geval bij Irak. Een belangrijke reden voor de Amerikaans-Britse invasie van Irak in 2003 was dat het land kernwapens zou ontwikkelen. Maar spoedig na de invasie werd duidelijk dat Irak helemaal geen kernwapens had.

Nu uit het Westen vooral tegen Rusland valse beschuldigingen. Vladimir Poetin is de belangrijkste uitdager van de unipolaire wereld waarin de Verenigde Staten de scepter zwaait. Daarom geldt hij als de belangrijkste vijand van de NAVO en wordt hij in onze media weggezet als "het Grote Kwaad" of "de nieuwe Hitler". Zo wordt de suggestie gewekt dat Poetin de hand zou hebben gehad in het neerslaan van de Maidan protesten. Er zijn echter stapels onafhankelijke onderzoeken, waaronder een parlementair onderzoek in Kiëv eerder dit jaar, die aantonen dat neo-nazi's, die thans deel uitmaken van de Oekraïense regering, verantwoordelijk waren voor het neerschieten van de betogers op het Maidanplein. Er zijn zelfs daders die dat openlijk toegeven. Hierover wordt in de Westerse media gezwegen. De Raad van Europa wijst er op dat de voortgang van het onderzoek door de Oekraïense regering wordt tegengewerkt.

Ondanks de zeer suggestieve verhalen waarin Rusland in verband wordt gebracht met het neerhalen van de MH17, is er tot op heden geen bewijs dat Rusland blaam treft. De trage voortgang in het onderzoek is vooral te wijten aan Oekraïne en het Westen, die belangrijke gegevens achterhouden.

Wat je ook van Poetin mag vinden, de stem van de rede komt eerder uit Moskou dan uit Washington of Brussel. Als een eerste stap op weg naar vrede in het oosten van Oekraïne stelde Vladimir Poetin samen met de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president François Hollande de contouren op van het Verdrag van Minsk. Dat moet een politieke oplossing bieden voor het gewapende conflict in Oost-Oekraïne. De VS stoken de nationalistische regering in Kiëv op om vooral niet mee te werken aan de uitvoering van dit verdrag. Hoe meer onrust aan de Rusland´s grenzen hoe beter, lijkt hun motto. Over "een handreiking naar Oekraïne" gesproken! Die handreiking komt er niet met een EU-associatieverdrag, maar met het Verdrag van Minsk!