De Pierson. Verhalen over een volksopstand in twintigste eeuws Nijmegen

Het boekje is een nuttig naslagwerkje. Niet alleen om een beeld te krijgen van wat er precies gebeurde. Het verzet tegen de bouw van een parkeergarage, waarvoor huizen in een volksbuurt moesten wijken. De inzet van tanks op 23 februari 1981 om dat gecombineerde verzet van krakers, opgeschoten jongeren en buurtbewoners te breken. De publicatie neemt je mee door de geschiedenis van Nijmegen. Het bombardement door Amerikaanse bommenwerpers van het stadscentrum op 22 februari 1944, vervolgens de herbouw van het centrum, de verkrotting van de historische Benedenstad, het stimuleren van de winkelfunctie van de historische stad boven de woonfunctie.

Buurtcultuur

Al in een vroeg stadium ontstaat het Comité Benedenstad, dat pleit voor sociale woningbouw en het behoud van het oude stratenpatroon. Het strijdt daarmee ook voor een geheel eigen buurtcultuur. Volgens Bruls een 'bepaalde onburgerlijke volkscultuur', die zich niets aantrekt van het streven van de katholieke en sociaal-democratische emancipatiebeweging om mee te doen aan de moderne burgerlijke maatschappij.

Het boekje gaat in op de politieke cultuur van de stad, de sterke rechts-links polarisatie tussen CDA en PvdA in de gemeentelijke politiek van die jaren. Daarbij wordt de opportunistische houding van de PvdA ten aanzien van de bouw van de parkeergarage niet onbesproken gelaten. Toen de sociaal-democraten nog deel uitmaakten van het College van B&W waren ze voor de bouw van de Zeigelhofgarage. Maar na de verkiezingen van 1978 kwamen ze niet terug in het College en namen een ander standpunt in.

Ook de relatie tussen de studenten en de autochtone Nijmegenaren komt aan bod. Zo breekt de door studenten gedragen SP in 1974 door in traditionele arbeidersbuurten en behaalt op stedelijk niveau 6,8% van de stemmen. Een deel van de traditionele jongeren uit de volkswijken komt bij de Katholieke Werkende Jongeren terecht. LTS-ers als de latere voorzitter van de Jongerenbeweging verbonden met de FNV Leo Koenen (inmiddels overleden) en de lasser Jan Peters speelden een belangrijke rol. Zij zorgden voor een toenadering van de eerst op relbewuste jeugd richting de krakers. Uiteindelijk zou een groep collega's van deze op de electriciteitscentrale werkzame lasser uit solidariteit eten naar de krakers komen brengen. Ook van vele andere gewone Nijmegenaars zijn verhalen bekend dat ze pannen soep en kroketten kwamen brengen.

De illegale zender radio Rataplan speelde een uitermate belangrijke rol als actiemedium. Op de bij het boekje behorende DVD, zijn fragmenten te beluisteren van oproepen om naar de barricades te komen. Het voorlezen van solidariteitsverklaringen vanuit de studio komt in een aantal gevallen nogal amateuristisch over, maar het is wel authentiek. Al voordat de politie de studio van deze zender na ontdekking kort en klein sloeg, bleken vele Nederlandstalige piratenzenders het signaal van radio Rataplan te versterken. Ze blijven daarmee doorgaan en dit is andermaal een teken dat de kloof tussen de linkse beweging en de andere groepen in Nijmegen verdween. Deze piratenzenders zijn immers een scène waarop zowel linkse als rechtse culturele elites nooit vat hebben kunnen krijgen.

Het gebruik van geweld

De woningnood is het thema dat autochtone Nijmegenaren en radicale jongeren verbindt. Vanaf de jaren zeventig komt in Nederland en in Nijmegen de kraakbeweging op en geniet brede steun. Belangrijk discussiepunt binnen de beweging is dan al het gebruik van geweld.

De andere kant, het establishment in de gedaante van het College van Burgemeester en Wethouders, VVD-minister Wiegel en anderen, zette in totaal 2132 man politie in. Verder waren er twintig dienstplichtige soldaten van de geneeskundige troepen aanwezig. Er waren vijf scherpschutters en naast gewone politieauto’s werden er vijf tanks en een helikopter ingezet. Achteraf liet Wiegel doorschemeren dat wat hem betreft de politie had mogen schieten. Ook zien en horen we hem op de bijgeleverde DVD zeggen dat de verwondingen onder de politie vooral te wijten zouden zijn aan het stenen gooien door de verdedigers van de Piersonstraat. Pikant genoeg is op de beelden onmiskenbaar waar te nemen dat de mobiele eenheid zichzelf ook niet onbetuigd liet als het gaat om het gooien van stenen.

De krakers en hun sympathisanten proberen nog om politiemacht tegen te houden. De straat wordt in de vrieskou onder water gezet, zodat een spiegelgladde ijsbaan ontstaat waarop de mobiele eenheid zich niet zal kunnen bewegen. Ook pogen ze de genietanks tegen te houden. Sommigen proberen dat door methodes die ze geleerd hebben tijdens hun diensttijd. Het zal niet baten. De overmacht is te groot.

Belang lokale geschiedenis

Al met al is het een spannend verhaal, dat goed wordt gedocumenteerd door het boekje en de DVD. Voor wie dit alles proeft naar meer is er natuurlijk nog de tentoonstelling in Museum de Stratenmakerstoren,
Waalkade 83-84 in Nijmegen (Tel. 024-3238690), Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., open: di t/m vr 12.00 - 17.00 uur, za - zo 13.00 - 17.00 uur. Gesloten op vrijdag tijdens de Nijmeegse vierdaagse. Bovendien is hier het boekje te verkrijgen.

Ik wil afsluiten met een van de conclusies van de publicatie waar ik me goed in kan vinden: ‘Juist in de geglobaliseerde wereld van vandaag is de belangstelling voor het lokale verleden groter dan ooit. In een wereld waarin mensen het gevoel hebben geen grip meer te hebben op hun eigen omgeving zoeken velen houvast in de lokale geschiedenis en de lokale identiteit. Het verhaal van de Pierson is een spannend verhaal dat bovendien typisch Nijmeegs is. Het is ook een verhaal van mensen die er wel in slagen grip te krijgen op hun omgeving. Zo’n verhaal verdient het om verteld te blijven worden.’