De trage Amerikaanse rechtvaardigheid voor de indigenous

Langzaam, heel langzaam krijgen de oorspronkelijke bewoners van 'wat zich nu de VS noemt' een beetje erkenning en een beetje van hun rechten terug. Op het restaurant Owamni in Minneapolis, Minnesota hangt een lichtreclame: 'You are on native land'. Zo is het en dan weten we dat.

Het restaurant kreeg van de zomer een prijs die in de VS bekend is maar bij ons niet, van de James Beard Foundation voor het beste nieuwe restaurant in het land. Owamni opende zich in 2021, en de eigenaren zijn Dana Thompson en chef (ja, let op: niet 'chief') Sean Herman. Beiden zijn ondanks hun geassimileerde namen leden van het Dakotavolk en zich bewust van het kolonialisme dat hen in hun huidige positie heeft gebracht. Bij de aanvaarding van de prijs begon Dana haar toespraak met de Dakota-woorden: 'Hihanni waste', goedendag. Ook voor mij geheel nieuw...  Veel van hun indigenous-produkten komen van de 'Dream of Wild Health Farm' in Hugo, Minnesota.

Het restaurant kreeg hulp van diverse overheden om zich te vestigen in een park aan de Mississippi-rivier - Wapka Tanka in het Dakota's - bij een waterval, die ook Owamni heet. Dat soort hulp is nog niet algemeen maar doet zich wel steeds vaker voor, zoals bijv. in Oakland aan de Baai van Californië, waar de gemeente grond heeft teruggegeven aan de nazaten van de oorsponkelijke bewoners, de Lisjan.

De Lisjan?

Van 1956 tot 1958  zat ik in Californië op de lagere school. Daar werd letterlijk geen seconde gerept over het bestaan van mensen voordat de eerste kolonisatoren, de Spanjaarden, daar binnendrongen. Dáármee begon toen nog de volkomen Eurocentrische en koloniaal gerichte geschiedenis. En wij, schoolkinderen en onze ouders, slikten alles maar wisten simpelweg van niets. Letterlijk helemaal van niets. Het is dit jaar dat ik de naam van een zo'n volk, de Lisjan, voor het eerst zag... Toch werden we in die tijd volkomen overvoerd met film vol cowboys en 'Indianen', vrijwel altijd uit Califonië... maar de Lisjan?  Forget it...

Bij de kolonisatie, waaraan ook Nederlanders natuurlijk fors meededen, denk aan de aanvankelijk slavernijsteunende  president van Nederlandse afkomst, Martin van Buuren, vond ook een grote genocide plaats plus deportaties en gedwongen assimilatie. Daarbij verloren veel oorspronkelijken hun kennis van hun eigen leven, zoals voeding, geschiedenis en cultuur en vooral taal.

Door de gedwongen overschakeling op Europese, koloniale voeding kregen de oorspronkelijken als groep het hoogste Amerikaanse percentage suikerziekte vanwege de nadruk op koolhydraten in de nieuwe voeding. Terwijl zij daarvoor als jagers-verzamelaren overwegend vlees, knollen en vruchten aten. (Als kennelijke straf moeten wij nu een epidemie van de 'Amerikaanse' wilde kers verduren, een plant die in hoog tempo half Nederland inneemt, kennelijk geen Europese concurrenten of vijanden heeft en ook bij droogte of hitte ongelofelijk doorgroeit - 50-70 cm per jaar is normaal) Ook  verdwenen in de 'VS' veel oorspronkelijke gewassen plus de kennis van de groei daarvan. Maar er bestaat sinds 1983 in Tucson, Arizona wel een landelijke zaadbank daarvoor, Nativeseeds.org.

Is er enige kijk op een versnelling van dit proces, vroeg hij ongeduldig? Nou, van de Trumpianen hoef je dat totaal niet te verwachten, dus tot die niet alleen verslagen zijn, maar het ook opgeven - bij de dood van Trump uiteraard - zal de groei klein zijn. Voorbeelden komen naar voren als in het dunbevolkte Idaho, waar volgens NOS-correspondent Marieke de Vries steeds meer extreemrechtse groepen zich vestigen, onder hen Proud Boys, en dan in hoog tempo allerlei machtsposities agressief veroveren. Die groepen gaan ook steeds meer samenwerken met extreme 'christenen', waarbij meteen de vraag rijst hoe die dan omgaan met  geboden als 'hebt uw vijanden lief als uzelf'. Of zoiets.

Mocht u net als ik wat achterlopen op de Amerikaans-Idahose-indigenous geschiedenis: er was een heldin. Wikipedia:

'Sacagawea (Lemhi County, circa 1788 - Fort Lisa (Nebraska), december 1812), ook Sacajawea en Sakakawea genoemd, was een indiaanse vrouw uit de Shoshone-stam. Haar man en zij werden vanuit Fort Mandan gerekruteerd voor de expeditie van Lewis en Clark. Ze vergezelden deze expeditie als tolk en gids tijdens het verkennen van het westelijke deel van de Verenigde Staten. Ze werd in de Verenigde Staten een symbool voor de vrouwenemancipatie en haar beeltenis staat sinds 2000 op de voorkant van een van de actuele munten van één Amerikaanse dollar.'