Fregatten tegen migranten

Pakweg anderhalf jaar geleden besloot de Europese Unie om eens echt iets te gaan ondernemen tegen de migranten die vanuit Libië voet op Europese bodem wisten te zetten. Nee, niet in de zin van economische herverdeling, het stoppen van steun aan dictators of andere oplossingen, maar door heel origineel militaire macht in te zetten tegen mensensmokkelaars. In de logica van de EU zit daar namelijk het probleem: zonder mensensmokkelaars ook geen migranten.

Dus werd militaire macht gemobiliseerd om het 'business model' van de smokkelaars te vernietigen. Concreet betekende dat eerst het maken van een 'inlichtingenbeeld' en vervolgens op zee en op Libisch grondgebied het vernietigen van bootjes, brandstoftanks en andere attributen van smokkelaars. Na de eerste ronkende persberichten bleef het vervolgens stil. Nu ligt er een rapport van het Britse Parlement over de resultaten van 'Operatie Sophia'. Een rijtje deskundigen kwam de parlementsleden tekst en uitleg geven, hetgeen tot een licht surrealistisch beeld leidde.

Zo werden helicopters met high-tech apparatuur, bedoeld om Russische nucleaire onderzeeërs in de Noord-Atlantische oceaan op te sporen, nu ingezet om kleine rubberen bootjes vol migranten te detecteren. Het 'geavanceerde inlichtingenbeeld' dat was gemaakt door fregatten en vliegtuigen volgestouwd met hoogwaardige spionageapparatuur, werd door een nuchtere deskundige afgeserveerd als 'een verhaal dat elke Libische of Italiaanse visser je ook zo had kunnen vertellen'.

En wat had de operatie in 12 maanden nu opgeleverd? 80 bootjes waren vernietigd en 50 mensen opgepakt op verdenking van mensensmokkel. Alleen waren dat dan weer voornamelijk onderknuppels die zeer vervangbaar waren. En de smokkelaars gebruikten nu gewoon wat goedkopere bootjes, die dan wel weer eerder zonken op hoge zee. Of verlegden hun route een paar zeemijlen. Wat de operatie echter ook opleverde: ruim negenduizend migranten werden van de verdrinkingsdood gered.

Want het is nu eenmaal een juridische plicht om in internationale wateren mensen in nood te helpen. Ook als je oorlogsfregat bent met de opdracht die verduvelde migranten tegen te houden. En eenmaal aan boord ben je in feite op Europees grondgebied. Dat levert een mooie paradox op: de inzet van fregatten tegen migranten leverde precies het omgekeerde resultaat op dan wat de Europese leiders voor ogen stond: meer migranten op Europese bodem in plaats van minder.

Het rapport meldt dan ook droogjes dat de grootste voorstanders van Operatie Sophia inmiddels te vinden zijn bij mensenrechtengroeperingen, die niet eerder zo'n effectieve search and rescue operatie zagen.