Niemand betaalde voor dat moois en niemand had 't besteld. Zó werkt cultuur

Ook als BBB alleen nog carbidschieten toelaat: échte cultuur krijg je er toch niet onder. Het besef maakt wat treurig, maar de grootste figuren uit de cultuur, bijvoorbeeld een Rembrandt, Bach of Picasso, hadden goedlopende winkels. Echte middenstandige VVD-ers, zeg maar. Ik schrijf het maar even omdat de Volkskrant een somber beeld schetst van wat de partijprogramma's bieden over steun aan cultuur. Subsidies - nou, behalve met carbidschieten zit de hand goed op de knip.

'Wat heeft de Nederlandse politiek toch met carbidschieten?' luidt de kop van dat verhaal van kunstredactrice Anna van Leeuwen. https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/wat-heeft-de-nederlandse-politiek-toch-met-carbidschieten-dit-zeggen-zeven-partijprogramma-s-over-kunst-en-cultuur~bd81dead/

In de tijd van de grote vorstenhuizen kreeg een Bach wel eens een toelage, en veel grote schilders als een Velasquez leefden van hun portretten van vorsten of hun bouwsels - onze Jeroen Bosch of Pieter Breughel en zonen. Tegenwoordig geeft onze staat 1 miljard subsidie aan cultuur - misschien een beetje weinig op de begroting van 434 miljard voor 2024.

Maar we hebben het (Prins Bernhard!) Cultuurfonds nog, dat in 2022 € 45 miljoen uitkeerde. Zo! Die zit!

En verder die eindeloze lijst kleinere fondsjes. Grote tenten als het Concertgebouw strikken elke maand zelf wel weer een loslopend lid van de Quote-500-roversbende. Die horen inderdaad helemaal niet los te lopen  - maar wat moet je...?

Mijn vriendin begon er even over, liefhebbers van van alles als we zijn - zij woonde heel lang met een succesvolle filmer en latere schilder. Ik ben misschien ook erg omdat ik als 13-jarige dacht een reïncarnatie van Van Gogh te moeten worden. Mijn ouders wisten daar overigens niets van, ik heb het nooit verteld, ook al tekende ik elke dag wel. Ik deed het niet eens zo slecht en met steevast negens op mijn rapport - en mijn zus zelfs wel eens een tien... Nu ben ik matig stukjesschrijver.

Maar wat is cultuur? We zijn er uit: Alles wat je niet echt nodig hebt om te blijven leven: eten, werk en wat geld, een dak boven je hoofd, een gezin. En kan 't wel bestaan als niemand ervoor betaalt?

Ik kom uit Hilversum, heb daar zelfs op de hei gewoond en woon nu in Bussum op de hei. Jaja, rustig, hier komt mijn punt:  de Hilversumcultuur. Nooit van gehoord? Staat je mooi! Het was een 'cultuur' waarvan urnen met simpele versieringen gevonden zijn, uit de Bronstijd. En die zijn op de Hilversumse heide gevonden - die dus kennelijk al rond 1500 v-Chr. bewoond was.

Mijn vriendin en ik nemen meteen aan dat niemand extra heeft betaald voor die randversieringen - hoewel, nu ik dit opschrijf: waarom ook niet? En dan heb je de grotten van Lascaux in Frankrijk. Dat is eigenlijk de eredivisie, het 'aards paradijs' in de zin van de eerste samenleving met 'onze' cultuur.

Wikipedia:  "De grotten van Lascaux liggen (...)  in het Franse departement Dordogne (regio Nouvelle-Aquitaine). In 1940 werden in een grot een groot aantal rotswandschilderingen ontdekt. Deskundigen dateren de oudste rotsschilderingen uit de grot van Lascaux op 15.000 v.Chr., de jongste op 10.000 v.Chr. Het is de rijkst beschilderde prehistorische grot die tot nu toe werd ontdekt."

Dat waren jagers en verzamelaren die geen geld gebruikten - dat was er nog niet. Misschien kreeg de maker een extra stuk mammoetbout als hij dit schilderde - maar daarover staat niets vast. Begon hiermee onze 'cultuur'? We hadden ook al taal, en waarschijnlijk muziek en gezang. Dat bleken namelijk de Papoea's uit Nieuw-Guinea met hun 'steentijdcultuur' toen zij 'ontdekt' werden, ook al te hebben. Die versierden trouwens ook van alles, inclusief hun huid.

Met al die politieke partijen die wel wat anders aan hun hoofd hebben dan generaties lastige schrijvers, schilders, beeldhouwers, musici, architekten, ontwerpers en de rest wat toeschuiven: houden we nog wel 'cultuur' over, als de monomane BBB de baas wordt?

Geen twijfel aan: zo gauw we even niks hoeven qua geld, eten of wonen, gaan we heel vaak der weer tegenan. We kunnen 't gewoon niet laten, al heel lang geleden niet en nog steeds. Niet dan, Karel Appel, Mondriaan, Willink? Het Goede Doel of Golden Earrings, Bernard Haitink, Sonia Gaskell, Hans van Maanen, Roxanne of Maan?

O ja, dit nog: of je 't leuk vindt of niet, Rijkswaterstaat noemt dijken en bruggen 'kunstwerken'. 't Is ook een hele kunst natuurlijk... En boeren noemen het ontginnen van grond 'in cultuur brengen'. Ik meld 't maar even...

Dus Anna: maak je geen zorgen. Wat er ook gebeurt mensen hebben tijd over en gaan dan weer rommelen. Zelfs als ze in grote moeilijkheden zitten als in WO-II: er ontstonden hier in het verzet 1.300 illegale bladen, en het nr. 2 gedicht van Nederland is uit die tijd, ' 'Het lied der achttien dooden': 'Een cel is maar twee meter lang, en nauw twee meter breed....'

Nummer 1 is overigens Herinnering aan Holland': 'Denkend aan Holland zie ik breede rivieren traag door oneindig laagland gaan...'

Niemand betaalde voor dat moois en niemand had 't besteld. 

Zó werkt cultuur.