Kunst, seks en islamofobie

Eerst een korte schets. Sooreh Hera is een Iraanse kunstenaar die licht provocerend werk maakt. Nou ja, licht provocerend - het is maar hoe je het bekijkt. Op een van haar foto's staan twee homoseksuele mannen onherkenbaar te zijn. Ze dragen een masker van de profeet Mohammed en diens neefs en schoonzoon Ali. Voor veel moslims is dit beeld erg beledigend. Niet alleen vanwege de link met homoseksualiteit, hoewel dat zeker een rol speelt, maar omdat je de profeet niet hoort af te beelden en zeker niet in een seksuele context.

Met name de Haagse partij Islam Democraten, die een zetel bezet in de gemeenteraad van Den Haag, liet van zich horen. De partij kondigde aan alles op alles te zetten om de expositie tegen te houden. Daarbij moet aangetekend worden dat de woordvoerder van deze partij – raadslid Abderrazaq Khoulani – oerconservatief is, maar wel steeds heel correct bleef. Ook toen hij in debat moest met de zelfbenoemde woordvoerder van Nederlandse homo´s, de kunstzinnig-islamofobische 'kosmopoliet" Erwin Olaf. Die kon het niet laten om onmiddellijk een link te leggen met de ‘tientallen homoseksuelen’ die jaarlijks door moslimjongeren in elkaar worden geslagen...
Voor mensen als Olaf heeft altijd alles met alles te maken, maar alleen als dat hen goed uitkomt.

Khoulani kondigde aan alle wettige middelen in te zullen zetten om de expositie tegen te houden. Dat was niet meer nodig, want de directeur van het Haags gemeentemuseum, Van Krimpen, had al besloten een van de foto’s van Hera niet op te hangen. Hij vond de foto met de maskers van Mohammed en Ali niet geschikt.

Natuurlijk stond het land weer op zijn kop. Het besluit van Van Krimpen is koren op de molen van populistisch rechts. Wilders spreekt er schande van en probeert Sooreh Hera voor zijn karretje te spannen. Binnen links werd opvallend verdeeld gereageerd. Tot in de (virtuele) redactielokalen van het radicale en socialistische blad Grenzeloos (www.grenzeloos.org) aan toe – ik maak deel uit van die redactie - stonden mensen pontificaal tegenover elkaar. Het was bijna slaande ruzie, kan ik u vertellen – en dat terwijl redacteuren van Grenzeloos nog wel zo beschaafd zijn.

De SP in Den Haag reageerde door te pleiten vóór het exposeren van het werk van Hera. Maar binnen de SP waren ook andere geluiden te horen. Op haar weblog (www.anjameulenbelt.sp.nl) deed SP-senator Anja Meulenbelt het tegenovergestelde: ze sloot zich aan bij het pleidooi van Mohamed Boubkari van de website Wij Bijven Hier, die moslims opriep ‘de provocatie van Hera’ te negeren. Meulenbelt verdedigde de beslissing van museumdirecteur Van Krimpen. Ze schrijft: ‘We wisten al dat er mensen in Nederland zijn die vinden dat ze geen fuck met moslims in Nederland te maken hebben […] en die zich nu graag hullen in de mooie mantel van de vrijheid van meningsuiting. En daarmee verbergen dat ze het enig vinden als er weer een rondje moslimpje pesten ingezet wordt, en helemaal niet vies zijn van een dikke rel.’ Op Meulenbelts weblog ontstond daarna natuurlijk uitgebreid discussie over het onderwerp.

Op de actiewebsite Ravage – toegegeven, nogal een buitenbeentje binnen links – gebeurde weer het tegenovergestelde. Daar werd schande gesproken van censuur en slappe knieen. Tientallen kunstenaars, cabaretiers, omroepen en bioscopen zouden uit angst voor de orthodoxe islam zelfscensuur toepassen. Wordt het niet eens tijd voor een tegengeluid, vroeg Alexander van Ravage zich af.

Wat is hier aan de hand? Het werk van Hera leidt tot zoveel ophef omdat het zich op een kruispunt bevindt van voor links in deze tijd extreem ingewikkelde kwesties. We hebben in dit land te maken met racisme. Wilders, Verdonk, de VVD, de nasleep van de Fortuyn-revolte. De foto’s van Hera zijn gemaakt in de context van jarenlange keiharde racistische aanvallen op de islamitische gemeenschap in Nederland. Hera moet zelf wel gek zijn als ze die context niet ziet. Of misschien is ze in die context gewoon niet geïnteresseerd.

Hera wil aandacht voor de afschuwelijke situatie waarin veel Iraanse homoseksuelen zich bevinden. Op 5 december van dit jaar werd weer een jongen in Iran, 21 jaar, opgehangen omdat hij anale seks zou hebben gehad. Solidariteit is natuurlijk nodig. Maar Hera maakt het ons verdomd moeilijk, omdat haar werk gebruikt wordt door de islamofoben die moslims willen uitsluiten en marginaliseren.

Hera stelt in een interview hoe geweldig ze Ayaan Hirsi Ali vindt. Ik zal eerlijk toegeven: dan neemt me niet voor Sooreh Hera in. Hirsi Ali is de vrouw die zegt tegen de islam en voor vrouwenrechten en homorechten te zijn, maar ondertussen voor het homofobische, neooconservatieve American Enterprise Institute werkt. Een interview in het blad Reason in november 2007 werpt een beetje licht op de bloeddorstige agenda van deze ‘verdedigster van het vrije woord’. Ze zegt daar dat alleen als de islam (niet alleen de radicale islam, maar de islam in het algemeen) verslagen wordt, het kan veranderen in iets vreedzaams. Op de vraag van Reason of de anderhalf miljard moslims in de wereld onder de laars van het westen verpulverd moeten worden, antwoordt Hirsi Ali: ‘Wij zijn in oorlog met de islam. En in een oorlog is er geen ‘middle ground’.´ Als het dit extremistische gedachtengoed is waarmee Sooreh Hera zich identificeert, dan moet ik toegeven huiverig te staan tegenover de politieke agenda achter haar werk. Overigens is het nog maar de vraag wat Iraanse homoseksuelen vinden van Hera´s foto´s. De kans is groot dat de Iraanse homo’s weinig heil ziet in Hera´s provocatie-strategie. Het lijkt mij dat zij het zijn – en niet een individuele kunstenaar in Nederland - die bepalen wat de beste strategie is op weg naar homorechten in Iran.

Toch ben ik van mening dat Van Krimpens besluit, dat hij overigens natuurlijk mag nemen, niet het juiste is. Hij werkt er op deze manier aan mee dat het debat in Nederland totaal gedomineerd wordt door extreem rechtse rotzakken als Wilders, Verdonk en Hirsi Ali enerzijds en orthodoxe moslims anderzijds. Als iedere kritiek op de islam, ook als die van mensen uit de moslimgemeenschap zelf komt, wordt afgedaan als ´dat speelt Wilders in de kaart´, dan verstomd het debat. Links moet weer zelf de agenda zetten. De opbouw van een homobeweging waarbinnen de strijd tegen racisme en islamofobie vanzelfsprekend is, is een betere strategie dan het onder politieke druk weigeren van een kunstwerk als dat van Sooreh Hera.