Kruitvat Oekraïne V: Op naar referenda?

Op de vijfde bijeenkomst over de Oekraïne, georganiseerd door www.haagsemug.nl in Grand Café Utopie, sprak Sergii Shevchenko. Sergii komt oorspronkelijk uit Kharkiv in het oosten van de Oekraïne. Hij woont al 8 jaar in Nederland, maar heeft veel contacten met familie, vrienden en kennissen in zijn ‘vaderland’. Hij sprak over “De aangekondigde maar toch nog onverwachte oorlog in de Oekraïne”.

Poetin kon zijn gang gaan

Sergii begon met een korte liefdesverklaring aan het adres van zijn land van herkomst: de mensen, de natuur, de tradities, de kunst. Daarna gaf hij een overzicht van de voornaamste conflicten met Rusland. Beginnend in 2003 met de eigenmachtige bouw van een dam tussen het Russische vasteland en het eiland Tuzla. Vervolgens ging hij kort in op de Oranje Revolutie in 2004, de opstand op het Maidan Plein in 2013, de annexatie van de Krim in maart 2014, de burgeroorlog in de Donbass vanaf april en de dood van 39 pro-Russische demonstranten in Odessa in mei van dat jaar.

Bij al die gelegenheden werd in Rusland de anti-Oekraïne-campagne opgevoerd. En op 24 februari van dit jaar volgde dus een dood en verderf zaaiende invasie. Hoe kon dit gebeuren? Volgens Sergii heeft de wereld veel te lang Poetin zijn gang laten gaan. In Moldavië, Tsjetsjenië, Georgië, de Krim en de Donbass. Niemand wilde Poetin ‘provoceren’. Wat kunnen we nu nog doen? In de eerste plaats informatie blijven verspreiden. In de tweede plaats sancties tegen de Russische agressor. En in de derde plaats praktische steun aan de Oekraïne verlenen.

Een moreel kompas?

De eerste vraag vanuit de zaal waar Sergii op inging betrof het Minsk-akkoord van 2005. Volgens hem hebben dat akkoord en latere afspraken niets opgelost. Het kwam neer op een bevriezing van de situatie en het ging zo de prullenbak in begin dit jaar. Een andere vraag betrof het ‘nazisme’ in de Oekraïne. Dat ís er wel, maar stelt niet veel voor. De echte fascisten hebben bij verkiezingen nog nooit de kiesdrempel van 5% gehaald. Dat is nota bene in Rusland zelf wel anders!

Overigens wordt de Russische propaganda vooral gekenmerkt door verwarring zaaien. Bij elke kwestie worden meerdere ‘mogelijke oorzaken’ genoemd, vaak ‘bij geruchte vernomen’. Nieuws en nepnieuws worden gemengd. Veel Russen trappen daar in. Bovendien zijn velen Poetin nog dankbaar omdat hij een einde heeft gemaakt aan de chaos die ontstond bij de overgang van plan- naar markteconomie. In die tijd in de negentiger jaren grepen de eerste oligarchen naar de macht en raakten veel Russen hun werk of pensioentje kwijt. Poetin ontleent aan de ‘rust’ die hij bracht flink wat prestige.

Veel vragen gingen ook over de rol van de NAVO en de EU. Hebben die de verhoudingen niet extra op scherp gezet? Mogelijk, toch vond niemand de Russische inval ook maar enigszins te rechtvaardigen. Ook werden er vraagtekens gezet bij de afgekondigde sancties. Die mogen de ‘gewone’ Russen niet (te hard?) treffen en is het niet schijnheilig om géén sancties af te kondigen tegen de veroorzakers van ellende in Jemen en Palestina? Hoe staat het wat dat betreft eigenlijk met een moreel kompas? Iemand riep: “Moraal? Het is moraal of kapitaal!”. Wat vond Sergii eigenlijk van de steeds zwaardere wapenleveranties? Is dat niet escalerend en offensief? Daar was Sergii kort over: zonder wapens wordt nu de Oekraïne overlopen en is daarna Georgië aan de beurt. Oekraïne moet zich kunnen verdedigen. “Alle wapens voor de Oekraïne zijn daarom defensief!”.

Vrije referenda

Tot slot werd ingegaan op de toekomst van de nu bezette gebieden, de Krim en de Donbass. Sergii meent dat de bevolking van die gebieden zelf over hun hun toekomst moet beslissen. In referenda kan worden vastgesteld of de meerderheden daar bij de Oekraïne of bij Rusland willen horen. Die mening moet worden gerespecteerd. Maar dan moeten die referenda wél eerlijk plaatsvinden, bijvoorbeeld onder supervisie van de Verenigde Naties. Dat betekent dat die gebieden éérst vrij moeten zijn. Als die referenda onder Russische controle plaatsvinden, dan staat de uitslag bij voorbaat vast: dan wil 98% bij Rusland horen. Ziedaar de eerste immense hobbel op weg naar een duurzame vrede…