WIJonderwEIS: Aanklacht tegen politiek wanbeheer van het basisonderwijs

In een felle aanklacht eist WIJonderwEIS Rotterdam opnieuw dat de minister de lerarensalarissen in het basisonderwijs verhoogt. Het komende schooljaar zijn er te weinig gekwalificeerde leraren beschikbaar. Na de massale acties in 2019/2020 was er geen geld beschikbaar. En nu komt er wegens Corona ineens een enorme sloot kapitaal vrij. Maar zonder visie, investeringsplan en zeggenschap van schooldirecties. WIJonderwEIS pleit daarom voor een ´Finse aanpak´: langetermijnfinanciering, kwaliteit, vertrouwen en vooral de ontwikkeling van het kind centraal.

Ik las zaterdag in de krant een felle aanklacht van WIJonderwEIS Rotterdam tegen de Haagse politiek. Met het nieuwe schooljaar in zicht zijn er veel te weinig gekwalificeerde leraren in het basisonderwijs beschikbaar. Vacatures worden niet opgevuld vanwege te lage salarissen die worden geboden. Steeds meer stagiaires moeten inspringen om les te geven. Sommige klassen zullen thuis moeten blijven. De gekwalificeerde, al zwaar belaste leraren moeten steeds meer stagiairebegeleiding er bij doen. De ´speelruimte´ van schooldirecties om hun school via allerlei kunst- en vliegwerk draaiende te houden is uitgeput en het personeel is de burn-out nabij. Een opiniestuk in dezelfde krant neemt als voorbeeld hiervoor de basisschool Onze Wereld in de Haagse wijk Transvaal.

Eind 2019 organiseerde WIJonderwEIS een landelijke stakingsdag waaraan massaal gehoor werd gegeven. Naar schatting vierduizend basisscholen en middelbare scholen sloten hun deuren; in veel andere scholen staakte een deel van het personeel. Op straat werden grote demonstratieve tochten gehouden, zoals in Rotterdam waar duizenden leraren, schooldirecteuren, ouders en onderwijsdeskundigen mee liepen. Ze eisten een structurele oplossing die de werkdruk om laag brengt, die de lerarensalarissen gelijk trekt met die in het voortgezet onderwijs en die het lerarentekort terugdringt. De staking en de protesten gingen door ondanks dat onderwijsminister Slob kort te voren de boel probeerde op te blazen met 460 miljoen aan ´incidenteel geld´. De vakbonden haakten op dat moment af maar kwamen later – en net op tijd - met hangende pootjes weer terug. De eisen van de activisten werden uiteindelijk toch niet ingewilligd en de afbraak van het basisonderwijs schrijdt sindsdien gestaag voort.

We zijn nu bijna 2 jaar verder en het lerarentekort is met zo´n 15% toegenomen. Weer wordt alarm geslagen want er is nu echt te weinig gekwalificeerd personeel beschikbaar om het nieuwe schooljaar verantwoord in te gaan. In het kader van Coronasteun gooide minister Slob onlangs weliswaar een enorme buidel geld over de schutting, maar dit biedt niet de structurele en verantwoorde oplossing die nodig is. Er is geen visie ontwikkeld op basis van overleg met en zeggenschap door de sector zelf en er is ook geen ontwikkelingsplan.

In de aanklacht van afgelopen zaterdag (*) pleiten schooldirecteuren Aziem Jarmohamed (Imelda) en Wilke Vos (De Kleine Prins) voor een ´Finse aanpak´. Ze wijzen op tientallen jaren van bezuinigingen op de publieke sector en merken op dat dit negatieve gevolgen had voor kwaliteit en vertrouwen in het onderwijs. De financiering van het onderwijs verandert steeds en de scholen zijn veel geld en tijd kwijt om de nodige subsidies aan te vragen. Door gebrek aan betaalbare huisvesting in de stad en zware onderwijstaken vertrekt menig leraar uit de grotere stad. Het gebrek aan visie voor de toekomst van het onderwijs doet de rest zoals in het Finland van de jaren ´80. Daar is sindsdien met succes een omslag gemaakt.

Jarmohamed en Vos (´Initiatiefnemers van WIJonderwEIS Rotterdam´) gaan er van uit dat het lerarentekort kan worden teruggedrongen door herstel van het vertrouwen in het onderwijs. Hun oplossing bestaat uit drie punten:

- een langetermijnfinanciering op basis van een tienjarenplan gericht op aanpassing van de opleidingen die deskundige en maatschappelijk betrokken leerkrachten afleveren met veel culturele bagage.

- een toereikend budget voor de scholen en de volledige regie hierover door de schooldirecties zodat zij het benodigde personeel kunnen aannemen en betalen die kwaliteitsonderwijs leveren waarbij het kind centraal staat.

- de eisen van 6 november 2019 blijven overeind. Investeer in structureel goed onderwijs en in bevlogen vakmensen die geïnteresseerd zijn in maatschappelijke ontwikkelingen, die een intellectuele en culturele bijdrage willen leveren en die daardoor gemotiveerd zijn in het onderwijs te blijven werken.

Op naar een nieuwe actiegolf in onderwijsland (met nu hopelijk meer succes) om de neoliberale aanpak van het onderwijsministerie te stoppen en om te draaien in een maatschappelijk verantwoorde richting.

(*)¨Politiek wanbeheer heeft Nederlands onderwijs om zeep geholpen¨ (Volkskrant 17 juli 2021)

Taco van Dommels