-
04 oktober 2025
Als je begrijpt wat ik bedoel! - Bij de opening van het pretpark Bommelwereld te Groenlo op 3 oktober 2025
‘Hoewel mijn goede vader mij een in varkensleder gebonden bibliotheek naliet heb ik nooit zo de tijd kunnen vinden mij erin te verdiepen. Een heer van mijn stand heeft wel wat anders aan zijn hoofd dan de verzinsels van anderen, als U begrijpt wat ik bedoel.’ (1)
De verzinsels van anderen, net wat u zegt, heer Olivier, want als iets mij ontstemt in de wereld van de kunst en de cultuur dan is het wel het uitmelken van successen. En daar is het pretpark Bommelwereld dat gisteren is geopend, een schrijnend voorbeeld van. Nu kijken we al jaren aan tegen de beschuitbussen, koektrommels, onderzettertjes, draagtassen, placemats en wat niet al waarop de beeltenissen van Heer Bommel en Tom Poes prijken, zult u misschien willen inbrengen. Maar dat er in het glooiende land van Groenlo nu een ontsierende betonnen kolos is neergezet met daaraan vastgeplakt een levensgroot Bommelstein - niet gebouwd van middeleeuwse kloostermoppen zoals u begrijpen zult maar van staal en beton - raakt de liefhebber van het indrukwekkende oeuvre van Marten Toonder in het hart.
Eigenaar en initiatiefnemer van het indoorpark, Edwin Bomers, kende het werk van de grote schrijver en tekenaar helemaal niet voor hij aan zijn miljoenenproject begon maar, zo stelt hij,
‘Als je hier vijf, zes jaar mee bezig bent, dan leer je Toonder en de karakters kennen. Mijn bureau ligt hier continu vol met Toonder-spulletjes. Zijn kleindochter is hier geweest, de familie vindt het fantastisch dat Bommelstein vorm krijgt in de werkelijkheid. Dat is natuurlijk erg leuk. Maar waar het voor ons uiteindelijk om gaat: dit moet straks commercieel lopen en draaien, het moet kloppen.’ (2)
En om het project kloppend te maken zijn kosten noch moeite gespaard. Zo is onder het dak van de enorme hal een deel van Rommeldam nagebouwd, ligt het schip De Albatros er voor anker en zijn de Zwarte Bergen te beklimmen. Er is een escaperoom te bezoeken in het Rommeldamse bankgebouw, er is een circuit met botsautootjes, er zijn speeltuinen met zweefmolens en iedere attractie is uiteraard omgeven door horeca. En dat alles onder een tweehonderd meter lange achtbaan.
lokale economie
De Achterhoek is vanouds het deel van ons land waar landschappelijke rust domineert en is om die reden dan ook een door fietsers en wandelaars veel bezochte streek. Maar in plaats van het gebied om die reden te koesteren en te beschermen, wordt massatoerisme ingezet om de regionale economie te versterken. Het gigaproject Bommelwereld (bouwkosten: 30 miljoen euro) wordt dan ook door gemeentebestuurders aangeprezen als een welkome oplossing voor het tekort aan banen in de regio en als ondersteuning voor kwakkelende bedrijfjes die een ondersteunende rol bij het onderhoud van de attracties wel kunnen gebruiken.
Het bouwsel zelf staat als blikvanger op een negen meter hoge kunstmatige heuvel naast de N18 net iets buiten het centrum van Groenlo. Met een oppervlakte van 10.000 vierkante meter moet het de evenknie worden van de Efteling. Of in de woorden van de heer Bomers:
‘Straks weten mensen overal in het land: voor Bommelwereld moet je naar Groenlo.’ (3)
Bommelwereld grenst aan het pretpark Marveld, ook eigendom van Bomers, dat met zwembaden, vakantiehuisjes, speeltuinen, camping en een hotel met golfterrein al tot de grotere attractieparken in ons land gerekend kan worden. Maar het nieuwe pretpark moet de kroon worden op het recreatiewerk van de familie Bomers die al acht generaties lang in deze sector aan de weg timmert. Dat de honderdduizenden bezoekers van de beide evenementen per jaar met alleen al hun tienduizenden auto’s een enorme druk op de omringende natuur en het milieu leggen, valt volgens wethouder Arjen Schutten van Oost Gelre, waar Groenlo onder valt, wel mee:
’Uit onderzoek blijkt dat de bestaande infrastructuur de bezoekersstromen aankan en dat fietsers en wandelaars veilig hun weg kunnen vinden. Bovendien is er een landschaps- en natuurplan opgesteld om de natuurlijke omgeving te beschermen.’ (4)
Zoals het een wethouder voor ‘vrije tijds economie’ betaamt, ligt de werkelijke motivatie echter elders:
’Het toevoegen van een attractiepark is al jarenlang een wens binnen de regio. Dit zal een economische impuls geven en werkgelegenheid creëren. We verwachten dat er zo’n twintig fulltimebanen bij komen. Bovendien zullen bezoekers van Bommelwereld ook andere plekken in de regio ontdekken, zoals de historische stad Groenlo en de omliggende dorpen.’ (5)
honderdduizend bezoekers per jaar
De houding van de gemeente sterkt ondernemer Bomers in de overtuiging dat zijn project een waardevolle aanvulling is op het sociaal en economisch leven in dat deel van de Achterhoek. Of honderdduizend bezoekers op jaarbasis dan niet een angstaanjagend aantal is voor de regio?
‘Op het vakantiepark hebben we hier een half miljoen toeristische overnachtingen per jaar. Dan kun je met honderdduizend bezoekers voor Bommelwereld wel uit de voeten. Nee, daar worden wij niet zenuwachtig van.’ (6)
Op de website van het project wordt dan ook flink uitgepakt:
‘Meer dan 20 attracties die je meenemen in de bijzondere avonturen van Olivier B. Bommel en Tom Poes! Raas langs grote rotsen in de Bulderbaan, laat je verwonderen in de Oude Schicht of ga lekker klauteren in het Klauter Magazijn. In Bommelwereld is voor iedereen wat te beleven! Is één dagje uit niet genoeg? Overnacht op het naastgelegen bungalowpark Marveld Recreatie en maak er een onvergetelijke vakantie vol avontuur van samen met je gezin of familie!’ (7)
En uiteraard kan Bomers wel mensen gebruiken die in het attractiepark ingezet kunnen worden:
‘Als pensionado in ons indoor attractiepark krijgt u de kans om de welbekende verhalen van vroeger nieuw leven in te blazen. Samen met een divers team draagt u bij aan een onvergetelijke dag vol verwondering. Waar kinderen na een leuke dag met een glimlach op hun gezicht weer naar huis gaan. Begroet de kinderen bij binnenkomst, laat hun avontuur tot leven komen in een van onze attracties of begeleid Olivier B. Bommel en Tom Poes in het attractiepark; u bent onderdeel van de magie! Samen zorgen we ervoor dat elk bezoek wordt omgezet in een onvergetelijk verhaal, herinneringen waar u de waarde als geen ander van inziet.’ (8)
kunst en kitsch
Het heeft lang geduurd voor Marten Toonder (1912 - 2005) als schrijver werd erkend. Toonaangevende recensenten zijn daar schuldig aan geweest, zij immers weigerden zijn werk tot de literatuur te rekenen en decennialang werd Toonder als slechts een striptekenaar weggezet. Op scholen werd zijn werk tot in de jaren 70 niet op boekenlijsten toegestaan en het is vooral aan uitgeverij De Bezige Bij te danken dat hij uiteindelijk de erkenning kreeg die hij verdiende. En niet alleen vanwege zijn creatie van Ollie B. Bommel en zijn jonge vriend Tom Poes, maar ook als de bedenker van Kappie, Panda en niet te vergeten Koning Hollewijn en zijn jonge, vrijgevochten secretaresse Wiebeline Wip. Zijn honderden verhalen en tekeningen – daarin ondersteund door de door hem in het leven geroepen Toonder Studio’s waar getalenteerde tekenaars hun carrière konden beginnen – hebben een sprookjesachtige wereld geschapen met directe lijnen naar de politieke en maatschappelijke werkelijkheid van de jaren 50 en 60.
En mogen de eerste verhalen van Toonder gedurende de Tweede Wereldoorlog nou net in De (Duitsgezinde) Telegraaf hun weg gevonden hebben (waarbij Toonder zelf ook nog lid werd van de Kultuurkamer), dat doet nog niets af aan de hoge kwaliteit van het geboden werk.
Na afloop van de oorlog werd Toonder veroordeeld voor collaboratie en het duurde tot 1982 voor hij het Verzetsherdenkingskruis kreeg uitgereikt: zijn werk in dienst van De Telegraaf had in die jaren gediend als dekmantel voor het illegale drukwerk en het vervalsen van stempels voor persoonsbewijzen dat in zijn drukkerij plaatsvond. Zo kan het gaan.
Of Toonder het pretpark Bommelwereld als een kroon op zijn werk zou hebben beschouwd? Ik vermoed van niet. Het is er te plat, te massaal en te commercieel voor. Maar hij zou er anderzijds ook niet veel woorden aan hebben vuilgemaakt. Eerder zou hij in een van zijn verhalen de gans Wammes Waggel hebben opgevoerd die als kapitein van een voetveer waar niemand gebruik van maakt, naar het betonnen gewrocht wijst en schaterend uitroept: ’Wat enigjes..!’ Daarmee aan de goede verstaander overlatend om diens woorden op hun werkelijke betekenis te doorzien.
Noten
(1)
Als je begrijpt wat ik bedoel!! (Met de verhalen Het boze oog, De grauwe razer en Het kukel)
Marten Toonder
Uitgave De Bezige Bij, Amsterdam, 1967, 220 pag.
ISBN 978 902 3402 503
(2)
(3)
Ibidem
(4)
https://www.gld.nl/nieuws/8277070/bommelwereld-opent-in-achterhoek-verwachtingen-hoog-voor-toerisme
(5)
Ibidem
(6)
(7)
(8)
Ibidem
