18 maanden cel

Wat moet iemand in Nederland doen om veroordeeld te worden tot 18 maanden celstraf? Een gewapende overval plegen, bijvoorbeeld. Of heel veel drugs verhandelen. Of ... simpelweg in vreemdelingenbewaring weigeren mee te werken aan je uitzetting.

Volgens de eind dit jaar te implementeren Europese Terugkeerrichtlijn duurt vreemdelingenbewaring niet langer dan 6 maanden, maar kan nog eens met 12 maanden worden verlengd indien de uitzetting, alle redelijke inspanningen ten spijt, wellicht meer tijd zal vergen, op grond dat de vreemdeling niet meewerkt aan zijn uitzetting.

Vreemdelingenbewaring is niet voor straf, maar heet een ‘maatregel’. Je hebt onder meer geen recht op detentiefasering, educatie of bezoek zonder toezicht. Daartegenover staat dat je elke maand een ‘vertrekgesprek’ hebt met een regievoerder van de  Dienst Terugkeer en Vertrek. Tijdens dat vertrekgesprek zal de regievoerder alles uit de kast halen wat in zijn of haar vermogen ligt om je psychologisch onder druk te zetten, om je te laten bekennen waar je vandaan komt, zodat je teruggestuurd kan worden. Lukt het de regievoerder niet deze maand, dan volgende maand misschien: de regievoerder heeft ruim de tijd, en de gevangene zít al die tijd – in een detentiecentrum.

Elke maand kun je tegen je vastzetting in beroep. Zo’n zitting is van een ander kaliber dan een zitting bij de politierechter. Vreemdelingenbewaring valt onder het bestuursrecht. Dat betekent, dat je in beroep kunt tegen de beslissing van de overheid om je in vreemdelingenbewaring te houden.
Aanwezigen in de rechtszaal: een vreemdelingenrechter, een advocaat van de IND in de rol van vertegenwoordiger van de minister van justitie, jouw advocaat en een griffier. Je advocaat reageert op de  maandelijkse ‘voortgangsrapportage’ van de Dienst Terugkeer en Vertrek over jou. In die voortgangsrapportage staat welke inspanningen men verricht om je te kunnen uitzetten. Die inspanningen kunnen minimaal zijn, en zijn oncontroleerbaar. Maand na maand na maand een schriftelijk rappel bij een en dezelfde ambassade geldt als voldoende inspanning. De rechter zal niet constateren, zoals ieder normaal mens, dat de kans nul is dat een ambassade na een x-aantal maanden rappelleren je plotseling als hun onderdaan zal herkennen. De rechter neemt zonder meer aan dat er daadwerkelijk gerappelleerd ís – zonder enig bewijs te eisen. Want als de overheid zégt dat er gerappelleerd is, dan ís er gerappelleerd. Er is altijd zicht op uitzetting, en zo niet, dan toch.

Ongeveer eens per drie maanden mag zowaar ook jijzélf aanwezig zijn bij je eigen zaak. Zodat de schijn van een eerlijk proces gewaarborgd is. De rechter trekt per ‘vreemdeling’ een paar minuten uit om diens verhaal aan te moeten horen. Niet dat het ooit énig gewicht in de schaal van Vrouwe Justitia heeft gelegd, voor zover ik weet. Rechters zijn immers immuun voor andermans leed, rechters kijken uitsluitend naar de wet.

In de voortgangsrapportage wordt,  naast de zogenaamde pogingen van de Dienst Terugkeer en Vertrek om uitzetting te realiseren, tevens maandelijks gewag gemaakt van de inhoud van je vertrekgesprek met de regievoerder. Je moet voldoen aan het volgende: “Op de vreemdeling rust de rechtsplicht Nederland te verlaten. Dit betekent dat van hem kan worden verwacht dat hij actieve en volledige medewerking verleent aan het verkrijgen van concrete en verifieerbare gegevens, waaronder documenten, die nodig zijn om de beoogde uitzetting te kunnen bewerkstelligen en dat hij ook zelf de nodige controleerbare inspanningen verricht om dergelijke gegevens te verkrijgen.”
Doe je dat niet, dan is het gerechtelijk oordeel: “De vreemdeling frustreert het onderzoek naar de vaststelling van zijn identiteit en heeft de voortduring van zijn bewaring (deels) aan zichzelf te wijten”. Daar ga je dan, weer een maand de bak in. Jíj moet je medewerking verlenen én van alles aantonen - je blijft vastzitten als je dit niet doet. De DT&V daarentegen mag liegen en bedriegen dat het een lieve lust is en hoeft niets aan te tonen.

Een passend antwoord hierop is verzet! Verzet bij arrestatie, verzet bij het tegenwerken van uitzetplannen, verzet bij de onverhoopte uitzetting zelf, ik ben er vóór! Hoe meer verzet, hoe liever! Mensen met papieren kunnen mensen zonder papieren helpen door solidair te zijn en controles, waarbij mensen naar hun papieren wordt gevraagd, te saboteren.

Nederland is vol - met justitiedienaren, al dan niet met het geweldsmonopolie. Wat zou het fijn zijn als die zichzelf allemaal eens verwijderden – en neem al die camera’s dan gelijk mee. Dan kunnen wij eindelijk allemaal van onze vrijheid genieten, met of zonder papieren. Eventuele problemen lossen we zelf wel op.

Strooi zandkorrels in de deportatiemachine!
Saboteer controles

Tips om uitzetingen tegen te gaan