Redactioneel januari 1992

Het zou erg boeiend zijn, om een aantal artikelen te wijden aan de rol van de Nederlandse media in samenhang met de RA­RA-aanslagen. We zouden daarmee echter de zelfde onvergeeflij­ke fout begaan, waaraan een groot deel van de media zich in die dagen schuldig heeft gemaakt. De fout namelijk, om feiten te verdraaien door de hoofdzaken te ver­zwijgen en zorgvuldig geselecteerde details tot hoofdzaak te verheffen.

Met alle respect voor zo'n dierminnende satire van iemand als Anil Ramdas (Groene Amsterdammer, 20-11-91), maar wat stonden de kranten toen bol van de uitspraken en adviezen voor de veiligheid van de staatsmachtdragende verantwoordelijken voor het Nederlandse asielbeleid.

Het opiniërende landschap vertoonde in die dagen een bijna dreigende uniformiteit. En het resultaat binnen de Nederlandse samenleving loog er dan ook niet om. Als je al het lef had om met iets anders bezig te zijn dan met de brievenbus van de afdeling minderhedenbeleid van het ministerie van Binnenlandse Zaken of met het kerstpakket voor de kat van Kosto, als je misschien zelfs louter beroepsmatig met vreemdelingen en asielzoekers te doen had, dan diende je eerst de eed van trouw aan de heersende opinie af te leggen en je te distantiëren van de RARA-aanslagen. Berichten over weigeraars heb ik in de media dan ook niet kunnen vinden.

Om zich in deze grauwe eenheidsbrij van berichtgeving tòch nog enigszins te kunnen profileren begonnen een paar nieuwsdragers zelf initiatieven te ontwikkelen om zo hun job nòg beter te doen; ze dienden zich aan als lokaas voor speurders naar afwijkende meningen en gedrag. 'We willen graag in contact komen met....', luidde de aanhef van een brief die RTL4 verstuurde naar alles wat zich nog links durft te noemen. De Volkskrant ging een stapje verder en begon zelf al een selec­tie te maken, zowel van de te benaderen groepen als van hun uitspraken in interviews (Volkskrant, 30-11-91). Het speciaal opgezette recherchebijstandsteam heeft inmiddels al een ander register open getrokken: dierenleedbestrijders en veganisten dienen op hun hoede te zijn voor al dan niet rancuneuze sport­vissers (NRC, 11-12-91).

Blijkbaar zijn de media zich nauwlijks bewust van de rol die zij spelen bij de acceptatie van een racistisch vluchtelingen­beleid; vóór de aanslagen door een onkritisch volgen van de opvang en behandeling van asielzoekers, ná de aanslagen door de bevolking op het verkeerde spoor te zetten. Hoe anders ging een krant als De Morgen (Belgisch) om met zo iets als de verkiezingsoverwinning van de fascisten in België. De verant­woordelijke hoofdredacteur Paul Goossens erkende het falen van de media en stapte op.

De hoofdzaak was en is de problematische situatie van vluchte­lingen en asielzoekers in Nederland. Aanvalsdoel was en blijft het vluchtelingenbeleid, zowel Europees als op nationaal nivo.

De verwarring en ontsteltenis van enkele maanden geleden - ook onder politici - over het terugjagen van duizenden Albanese vluchtelingen uit Zuid-Italië is inmiddels omgeslagen in een vanzelfsprekendheid, dat Albanese en Joegoslavische vluchte­lingen bij grootschalige razzia's in Griekenland worden opge­pakt en, wanneer ze geen 'Griekse roots' kunnen aantonen, de grens worden overgezet. Zo blijkt de stap van 'economisch-vluchteling'-beleid naar racistisch vluchtelingen­beleid maar heel klein te zijn. Maar dat gebeurde op grote afstand, alhoewel binnen de EG. En binnen dit zelfde Europese verband zien we in Nederland sinds de top in Maastricht een voortvarende verscherping van het vluchtelingenbeleid. Toeval?

Een feit is, dat hongerstakende Vietnamezen stiekem op het vliegtuig naar Tsjechoslowakije zijn gezet, vanwaar ze waren gevlucht wegens racistisch geweld. Dagen later vertelde de ambassadeur van dat land, dat de Vietnamezen, eenmaal het land uit, niet meer binnen zouden worden gelaten. Geen enkele vraag waar de vluchtelingen intussen zijn gebleven. Een feit is, dat Russische vluchtelingen 's nachts van hun bed worden gelicht en op transport naar Israël worden gezet. Dagen later pas besliste het gerechtshof aldaar, dat ze alsnog zouden worden toegelaten. En een feit is, dat intussen hier de eufe­mistisch genoemde 'opvangcentra' veranderen in ware interne­ringskampen, waaruit geen ontsnappen meer mogelijk is. Nog even wat meer aandacht voor die 'enge ziektes', die volgens Kosto aan asielzoekers kleven (Hervormd Nederland, 30-11-91), en de vluchtelingen worden een bedreiging voor de volksgezond­heid. Nog even wat blijven afwachten, de tolerantiegrens blijven verleggen, dan....zal er straks geschoten worden!

De situatie van vluchtelingen en asielzoekers staat centraal; vandaar in dit nummer o.a. een uitgebreid artikel over hun opvang in de verschillende Europese landen en het verslag over een vorm van verzet tegen de 'heersende' opvang van vluchte­lingen.

De vraag blijft, wat er nu toch precies is besloten in Maas­tricht in zake de open grenzen. Hoe exclusief wordt Europa voor het 'Europese ras'? Hoe exclusief racistisch wordt Euro­pa? Want wat tot nu toe is doorgesijpeld, voorspelt weinig goeds: voor Niet-Europeanen in Europa blijven de grenzen dicht!

de redactie