De afbraak van de verzorgingsstaat - redactioneel

'Het minimumloon moet verdwijnen, het ziekengeld vinden ze te hoog, de WAO moet omlaag, de algemeen verbindend verklaring van de cao's moet weg en daarvoor wordt geen steekhoudend argument gegeven. Kennelijk moet de prijs van de arbeid gedrukt worden', aldus AbvaKabo-voorzitter Vrins in ht FNV-magazine van 15 juni.

Met het gestaag naderen van het nieuwe Europa, gaat ook de afbraak van de Nederlandse verzorgingsstaat verder. Enorme verhogingen van de huren en de afbraak van de gezondheidszorg. De laatste Miljoenennota voegde er nog weer wat aan toe: het onderwijs wodt duurder (en daarmee ontoegankelijker voor de lagere inkomens), de tarieven van het openbaar vervoer gaan omhoog, het wachtgeld voor ambtenaren verdwijnt, de koppeling wordt afgeschaft, subsidies aan ouderenbonden worden geschrapt, etcetera.

Het zijn de resultaten van ee alweer jaren durend ideologisch debat, waarbij de afbraak van de verzorgingsstaat de inzet was en waarbij gepleit werd voor een harde 'antikeynesiaanse' politiek. Een politiek schimmenspel waaraan naast VVD'ers en CDA'ers ook politici uit de rechtervleugel van de PvdA deelnamen. Nederland zou geen 'echte armoede' en als er al probleemgevallen zijn, dan moet daar maar een meer individuele oplossing voor gevonden worden. Het door de neo-liberale yuppies uitgevonden 'ik-tijdperk' moet ook van toepassing worden verklaard op de mensen die het minder hebben, de mensen die juist baat hadden bij de bestaande collectieve voorzieningen: bij de verzorgingsstaat. Maar de paradox is tegelijkertijd dat alleen al uit het grote aantal WAO'ers en andere uitkeringsgerechtigden blijkt dat Nederland die verzorgingsstaat nog steeds hard nodig heeft. En dat is tegelijk ook de andere kern uit het debat: de verzorgingsstaat zou onbetaalbaar geworden zijn, omdat er te veel gebruikt van wordt gemaakt. En zo komt ook de ware aap uit de mouw, waarbij degenen die het hardst roepen dat 'de klassenstrijd verouderd en negentiende-eeuws' is, niet minder in staat zijn om deze nu wel juist te voeren.

Al midden jaren zeventig werden de eerste geluiden gehoord over een dreigende tweedeling van de samenleving, en de kloof is ook gegroeid. Anno 1991 is er sprake van dreigende ghetto-vorming in de grote steden, en hangt de dreiging in de lucht van rassen-rellen omdat het, naast bijvoorbeeld vrouwen en ouderen, met name deze groepen zijn die grote economische klappen zullen krijgen. Een aantal westerse landen, waar de verzorgingsstaat al eerder is afgebroken of nooit heeft bestaan, bijvoorbeeld Engeland of de VS, laten zien waar de verscherping van een op kapitalistische basis georganiseerd economisch systeem toe leidt. Een verhardend economisch systeem - en daarvan zal in het Europa van na '92 steeds meer sprake zijn - maakt de noodzaak van een goede verzorgingsstaat in feite alleen maar groter. Maar inmiddels schijnt het 'conservatiever' te zijn om daarvoor te pleiten, dan voor het verder vergroten van de inkomensverschillen.     

In de gevoerde ideologische debatten is de term 'vechtmaatschappij' opgedoken, waarmee bedoeld wordt dat de mensen zich meer door de logica van markt en competentie moeten laten leiden, en in deze optiek past het harde individualisme als levensstijl voor de postkeynesiaanse burger. Maar tegelijkertijd wordt er - met name door de PvdA-top - bij diezelfde burger wel een beroep gedaan op z'n opofferingsgezindheid  bij de gewenste bezuinigingen. Het is deze tegenstelling waarbij de neo-liberale ideologie botst op de oude sociaal-democratische opvattingen, en waar dit toe leidt hebben we onder andere de afgelopen maanden kunnen zien bij het 'WAO-debat'.

Op 6 september liet de PvdA-minister van Financien, Kok, in een Open Brief weten dat er de komende jaren nog meer pijnlijke keuzes gemaakt zullen moeten worden op het punt van inkomens en sociale voorzieningen. Antikeynesiaanse keuzes, die zullen worden afgedwongen binnen de economische kaders van de Europese Eenwording. Het is triest dat de sociaal-democraten, of wat daar nog voor door gaat, zich daarvoor laten lenen in dit kabinet Lubbers-Kok. Het is triest dat het PvdA-congres zich zaterdag jl. zo door de 'rechtse' kaders onder druk heeft laten zetten, dat men alsnog accoord is gegaan met de WAO-plannen. Het dreigen met vertrek van Kok maakte kennelijk meer indruk dan de vele acties en de kritiek van de afgelopen weken.

Onder druk van het gevoerde ideologische debat, waarbij Links zich de afgelopen jaren in het defensief heeft laten dringen, zijn de kaders voor verdere financiele bezuinigingen vastgelegd. En onder de dekmantel van het door Fukuyama verkondigde 'einde van de ideologieen', wordt door rechts een harde ideologische strijd gevoerd: de afbraak van de verzorgingsstaat zal voorlopig doorgaan. En Links staat verdwaasd toe te kijken.

Naast steun aan de acties van bijvoorbeeld de WAO-groepen en de vakbonden, is het van groot belang dat Links weer greep krijgt op het ideologische debat. Het zal aan moeten tonen dat de noodzaak van het socialisme nog steeds aanwezig is. De strijd voor een redelijk sociaal bestaan voor alle mensen en voor een rechtvaardiger verdeling van de resultaten van de maatschappelijke produktie zal binnen het Verenigde Europa voor Links weer een centraal actiepunt moeten worden. (HdB)

Lezersgroepen

Individuele abonnees kunnen laten weten dat ze willen deelnemen aan een lezersgroep in woonplaats of regio. De Redactieraad zal dan proberen een eerste bijeenkomst te beleggen waar men vervolgens met elkaar uitmaakt hoe frequent men bij elkaar komt en eventuele werkzaamheden bespreekt. Groepjes mensen, die bijvoorbeeld al geruime tijd met elkaar actief zijn op een bepaald terrein kunnen als bestaande groep zich tot taak stellen Konfrontatie te bespreken en vervolgens laten weten hoe ze erover denken en eventueel een artikel schrijven. Dat laatste kunnen natuurlijk ook gevormde groepen van individuele abonnees doen.
Abonnees die het initiatief tot een lezersgroep willen nemen in hun woonplaats of regio en daarbij hulp nodig hebben, kunnen dat laten weten aan de Redactieraad. Er is dus geen vast raamwerk of schema waarmee een lezersgroep functioneert. De groep bepaalt zelf hoe en wat ze als hun functie zien. De Redactieraad stelt het wel op prijs dat vanuit de lezersgroepen wordt geprobeerd het blad qua inhoud en lezersaantal te verbeteren respectievelijk te vergroten. En dat men meedoet de discussie te ontwikkelen, te onderzoeken, analyseren en conclusies trekken betreffende nieuwe politieke perspectiefen, voor het voeren van strijd enzovoorts.
Voor een uitvoerige omschrijving van de doelstellingen van Konfrontatie verwijzen we naar pagina 2 en 3 van het nulnummer van Konfrontatie.