Dédain

'Zeker een CIA-vliegtuig,' grapte minister Bot van Buitenlandse Zaken onlangs tegen journalisten, toen een groot grijs transportvliegtuig naast het Nederlandse regeringstoestel landde. Nu heeft ook een minister van Buitenlandse Zaken recht op humor, maar dit was wel heel letterlijk galgenhumor. De stapel rapporten van mensenrechtenorganisaties en onderzoekscommissies van de Raad van Europa en het Europees Parlement over de geheime CIA-vluchten groeit met de dag. Maar door de autoriteiten worden ze steevast afgedaan als niets meer dan een verzameling krantenknipsels. En krantenknipsels worden geschreven door journalisten. En daar houden de autoriteiten niet zo van.

Het dédain tegenover de journalistiek begint epidemische vormen aan te nemen. Het kabinet-Balkenende grossiert in uitspraken die blijk geven van een ouderwetse regentenmentaliteit. Minister Donner van Justitie vindt journalisten maar een bende onverantwoordelijke piskijkers, die het in hun zotte hoofd halen een woord van de minister niet per definitie als hoogste waarheid te beschouwen. In  de Kamer heeft hij herhaaldelijk laten weten dat hij maar één waarheid accepteert: die van hemzelf en van andere autoriteiten. Berichten over verboden opsporingsmethoden van DEA-agenten in Nederland, de weinig diepgaande rechtsgang in Amerika en de omstandigheden in Amerikaanse gevangenissen? Onzin. Krantenknipsels. Zijn Amerikaanse collega heeft hem verzekerd dat daar niets van klopt. Geheime CIA-vluchten naar martelkamers die overuren draaien? Onzin. Krantenknipsels. Zijn Amerikaanse collega ontkent immers alles. Stelselmatige schending van de rechten van asielzoekers in Italië? Onzin. Krantenknipsels. De Italiaanse collega"s verzekerden hem immers dat er echt niets van waar was.

Ondertussen duiken niet alleen in Nederland, maar in steeds meer Europese landen berichten op over het grootschalig afluisteren van journalisten door inlichtingendiensten. Fijnmazige controle- en registratiesystemen worden ontworpen en sluipenderwijs ingevoerd. Er komt een bewaarplicht voor verkeersgegevens, zodat precies te achterhalen met wie journalisten bellen of mailen. De Amerikaanse regering blijkt de bron te zijn van talloze als onafhankelijk gepresenteerde nieuwsberichten. Journalisten in Afghanistan moeten hun artikelen eerst aan de censuur van Defensie onderwerpen voordat ze afgedrukt mogen worden. In Nederland wordt een nieuwe Wet Openbaarheid van Bestuur ontworpen die de toch al gefnuikte openbaarheid nog verder zal terugdringen. De Europese Unie gaat documenten elektronisch markeren, zodat makkelijker de bron van een lek achterhaald kan worden. De uitvoerende macht trekt de teugels stevig aan.

Het zijn fijne tijden om autoriteit te zijn.