Het nieuwste Russische isme

Vanaf 12 augustus 2000 en volgende weken werd de wereld geconfronteerd met een drama in de Barentszzee: de ondergang van de Russische atoomonderzeeër 'Koersk'. Het lot van de bemanning bleef nog lang onzeker, maar steeds duidelijker werd dat van overleven steeds minder sprake kon zijn. Alle 118 bemanningsleden kwamen uiteindelijk om het leven. Na de ramp duurde het dagen voordat de overheid de familie van de opvarenden op de hoogte bracht dat er iets mis was en toenmalig president Vladimir Poetin zag zich ook niet geroepen terug te keren van vakantie.

De familieleden van de opvarenden kwamen elke avond bijeen om bij elkaar troost te zoeken, berichten uit te wisselen, hun onzekerheid en verdriet te delen met lotgenoten.
Eerst werd gemeld dat de Russen het wrak niet direct konden vinden en later was het argument dat de ontsnappingsluiken onmogelijk geopend konden worden. Rusland aanvaardde uiteindelijk internationale hulp. Maar toen Noorse duikers tien dagen na het ongeluk afdaalden naar het wrak bleken de luiken wel geopend te kunnen worden, maar toen was het hele schip al vol water gelopen en was de volledige bemanning omgekomen.

Tien jaar later verschijnen er sentimentele beelden op de door de overheid gecontroleerde Russische televisie. De tragiek van de bemanning van de Koersk wordt nog eens getoond. Maar men 'vergeet' bij de beelden de rol van Poetin te vermelden, het gemak waarmee de Russische overheid tien jaar geleden 118 bemanningsleden op de bodem van de Barentszzee aan hun einde liet komen. Op veel plaatsen vonden herdenkingen plaats van de slachtoffers van de Koersk, Poetin en Medvedev hulden zich in stilzwijgen.

Helaas is dit 'cynisme' blijkbaar de nieuwe Russische staatsideologie geworden. Na het despotisme uit de tsarentijd, de geperverteerde afwijking van het socialisme die “<i>communisme</i>” genoemd werd van het Sovjettijdperk en het junglekapitalisme onder Jeltsin is Rusland onder Poetin een nieuw tijdperk van 'isme' binnengetreden: het cynisme. Tien jaar Poetin betekent moorden op journalisten, het aan banden leggen van de oppositie, uitholling van democratische beginselen, ontkennen van mensenrechten.

De meest recente uiting van de Russische 'ideologie' van het cynisme  is dat alle fracties van de  heersende elite het er over eens zijn dat door een aanzienlijke verlaging van de levensstandaard van de bevolking de economie weer tot bloei gebracht moet worden en de overheidsbegroting sluitend gemaakt. Verder is men het er over eens dat in een dergelijke situatie de overheid in toenemende mate in conflict zal komen met de bevolking. In de afgelopen twee jaar is Rusland al getuige geweest van gewelddadige protesten door mijnwerkers en werknemers in aftakelende industriegebieden, die demonstreerden tegen te  lage lonen en de deplorabele sociale omstandigheden.

De recentelijk aangenomen wetgeving in de Russische Doema die in een uitbreiding voorziet van de bevoegdheden van de FSB, de staatsveiligheidsdienst, is veelzeggend in dat opzicht. De FSB is nu  uitgerust met het recht om waarschuwingen te geven aan iedereen die zij ervan verdenkt dat men op het punt staat van het plegen van een misdrijf. Ondanks de officiële verklaringen dat dergelijke maatregelen zijn gericht tegen terroristische extremisten, zijn ze gericht tegen de Russische bevolking, vooruitlopend op de te verwachten massale sociale onrust. Inderdaad: cynisme!