Kunst en engagement: HOT in Den Haag

Kunst weerspiegelt vrijwel altijd iets van de tijd en de wereld waarin ze gemaakt wordt. Voor sommige mensen is dat niet voldoende, die willen dat kunst zich bewust verbindt met en zich richt op maatschappelijke ontwikkelingen. Die willen dat film, theater, literatuur, beeldende kunst, muziek en zelfs dans een rol spelen in sociale verandering. Die willen dat kunst zich engageert. Zo’n streven is ook van alle dagen. Bij de oude Grieken en Romeinen zien we al lieden die zich met artistieke middelen inzetten voor of juist tegen de machthebbers. Heel duidelijk wordt de politieke rol van de kunst tijdens en na de Russische Revolutie van 1917. Avantgardisten zoals Tatlin en Malevitsj sloten zich aan bij de communistische revolutionairen. Uit de schoot van de communistische beweging zelf kwam agitprop (agitatie en propaganda voor het communisme) en proletkult (cultuur voor de arbeiders) voort. Met toneel, boeken, verf en projectoren werd vanaf opleggers en in tenten in alle uithoeken van het land ’het volk verheven en geactiveerd voor een nieuwe toekomst’. De filmmaker Eisenstein was één van hen.

HOT-avonden

Later, in de woelige dagen rond Mei 68, laaide de discussie over het ‘engagement in de kunst’ op, onder andere onder invloed van Jean Paul Sartre. In Nederland ontstonden toen kritische theatergroepen zoals Proloog en De Nieuwe Komedie. Zij sloegen geen Vormingscentrum voor Werkende Jongeren over. Karel Appel schilderde ‘als een barbaar, want het zijn barbaarse tijden!’. Peter Schat componeerde zijn anti-imperialistische opera Reconstructie op een tekst van Harry Mulisch. Enzovoort. De jaren daarna werd het wat rustiger aan het ge-engageerde front, maar helemaal verdwijnen deed het niet. En nu zijn er de HOT-avonden. Op initiatief van dramaturg Paul Slangen organiseert Het Nationale Toneel enige malen per jaar een avond in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag over een actueel onderwerp. “Onderzoekers, stadsgenoten en kunstenaars delen het podium. In woord, beeld, beweging en geluid creëren zij samen een verrassend en gelaagd antwoord op prangende vragen.” Is een onderwerp ‘hot’ dan doet Paul daar wat mee. Op het podium zijn tot nu toe onder andere aan de orde gekomen: “Eenzaamheid’’ met Hans Dorrestijn en Henk de Velde; “Marokkanen zijn HOT” met een flinke vertegenwoordiging uit de Marokkaanse gemeenschap; “Den Haag is HOT” met Tommy Beugelsdijk en Wim Deetman. Voor de avond over “Optimisme” gaf Haagse Appie el Massaoudi acte de présence en bij “Racisme is HOT” kwam Sylvana Simons aan het woord.

Klimaat

Vanzelfsprekend is momenteel ook het klimaat ‘een hete zaak’. Daarom organiseerde Paul op 4 oktober een avond met als titel “Never Waste a Good Crisis”. Voor een volle bak in de Koninklijke Schouwburg mocht Marjan Minnesma – “U weet wel, van Urgenda en die rechtszaak tegen de regering” - haar verhaal over de klimaatcrisis vertellen. Zij deed dat gedreven en goed onderbouwd in drie delen. Eerst over de ernst van die crisis, vervolgens over haar eigen motivatie om zich daar druk over te maken en tenslotte over dat er wat aan gedaan kan worden. Haar driedelige voordracht werd omlijst door mooie muziek, een act over regenwormen (ja, regenwormen!), een sketch over je ecologische voetprint (héél stil blijven staan?) en, uh, een performance over dieren in het bos (geloof ik…). De gehele ‘voorstelling’ werden op een enorm scherm op de achtergrond prachtige luchtbeelden van de aarde vertoond. Kortom, de belofte van een mix van betekenisvolle inhoud en kunst werd waargemaakt.

De eerstvolgende HOT-avonden zijn op 8 november over ‘de crisis en Europa’ met Monika Sie Dhian Ho, directeur van Bureau Clingendael, en op 13 december over ‘de crisis en de economie’ met Mariëtte Hamer, voorzitter van de Sociaal Economische Raad.

Maar eerst: op 6 november 2021 om 13 uur in Amsterdam KLIMAATMARS!