-
20 augustus 2008
Russisch-Georgisch conflict als opmaat tot verzet tegen de Navo
Vrijwel onmiddellijk kiezen politici en media uit Westen partij voor Georgië. Opmerkelijk, aangezien juist Georgië het conflict laat escaleren. Nu gaat het mij er niet om partij te kiezen voor Rusland of om Rusland als schoolvoorbeeld van een democratie neer te zetten, maar de reactie van de Russen kan toch moeilijk als onverwacht worden beschouwd. Sinds de ineenstorting van het ‘reëel bestaand socialisme’ is Rusland veel invloed en status kwijt geraakt. Diverse landen uit de voormalige Sovjetunie werden onafhankelijk van Moskou en sluiten zich aan bij de Europese Unie en de Navo. Sinds Poetin is een belangrijke pijler in het buitenlandbeleid de gedachte dat Rusland internationaal een wereldmacht was, is en vooral moet blijven. Zowel politiek als economisch als geografisch bijt Rusland laatste jaren flink van zich af. Dit hebben we bijvoorbeeld kunnen zien in de oorlog met Tjetjenie, maar ook aan de onderdrukking van binnenlandse oppositie en de diverse handelsconflicten met EU-lidstaten.
Het gaat te ver om Georgië als een satelliet staat van de VS te betitelen. Maar om Georgië en met name resident Saakasjvili als een schoothondje van de VS en haar bondgenoten te beschouwen lijkt mij zeer reëel. Afgelopen jaren is Georgië militair en financieel flink gesteund door VS en heeft de VS zich er hard voorgemaakt dat Georgië lid moet worden van de Navo. Ook nu het conflict met Rusland is geëscaleerd gaat de VS stug door met het leveren van wapens en munitie. Om een Russische blokkade naar Georgië te omzeilen gaan de leveringen nu via Jordanië.
De innige relatie tussen Georgië en de VS en de Navo gaan terug tot begin jaren ’90. In 1994 neemt Georgië deel aan het Navo project Partnership for Peace, een samenwerkingsverband tussen de NAVO en niet-Navo landen. Enkele jaren levert Georgië troepen aan de Kfor, de ‘vredesmacht’ van de Navo in Kosovo. Vanaf dat moment gaat het hard en sluiten de Navo en Georgië het ene verdrag na het andere en fungeert Georgië ondermeer als doorvoerhaven van Navo materiaal naar Afghanistan. Tijdens de Navo-top in Boekarest in april dit jaar spreken de Navo-lidstaten de intentie uit dat zodra Georgië militair en technisch bij is lid kan worden van de Navo.
Dat de VS, maar ook andere Navo landen zo happig zijn op de toenaderingspogingen van Georgië is niet vreemd. Geografisch gezien ligt Georgië enorm strategisch. Buurland van zowel grootmacht Rusland als regionale grootmacht Turkije en relatief dicht bij (voormalig) ‘schurkenstaten’ als Irak, Iran en Afghanistan. Een groot gebied wat sinds de ineenstorting van de Sovjetunie politiek instabiel is en waar veel valt te halen. Zo beschikt Georgië over meerdere zeehavens, liggen er belangrijke oliepijpleidingen en olieraffinaderijen. Niet zo verwonderlijk dat de VS en andere Navo-lidstaten maar al te graag een oog dichtknijpen wanneer president Saakasjvili democratische principes aan z’n laars lapt. Zo worden twee kritische TV-zenders gesloten en wordt het leger op een demonstratie afgestuurd. Binnenlandse tegenstanders verwijten Saakasjvili dat hij zich schuldig maakt aan vriendjespolitiek, corruptie en de economische hervormingen zouden de armoede vergroten. Na de nipt gewonnen verkiezingen begin dit jaar waarbij Saakasjvili nipt won, verklaarde internationale waarnemers dat het woord ‘eerlijk’ niet van toepassing was op deze verkiezingen
Nogmaals, het gaat mij er niet om Rusland te verdedigen. Maar in dit conflict vechten Rusland en Georgië als twee honden om een bot. De VS en de Navo zijn de lachende derde.
Teleurstellend zijn de terughoudende of afwezige reacties van linkse organisaties en partijen. Op veel linkse websites wordt de oorlog niet eens genoemd. Een twijfelachtige stilte, zeker omdat sinds de Navo-top in Boekarest het nog maar enkele jaren duurt voordat Georgië officieel een bondgenoot van de Navo-lidstaten is en dus ook van Nederland. Artikel 5 van het Noord-Atlantisch Verdrag, de beginselverklaring uit 1949, stelt dat “een gewapende aanval tegen een (...) als een aanval tegen allen zal worden beschouwd”. Met andere woorden. Als Georgië al volledig lid was van de Navo, dan was Nederland feitelijk in oorlog met atoom grootmacht Rusland. Een situatie die maar weinig mensen in Nederland als prettig zullen ervaren.
Na de ineenstorting van de Sovjetunie werd er in Nederland een publiek debat gevoerd over de toekomst van de Navo en de rol van Nederland hierin. Vrij snel zakte deze discussie weer in en voor eigenlijk alle politieke partijen in Nederland is het vanzelfsprekend dat Nederland nog steeds lid is van de Navo. Toch worstelen met name de linkse partijen met hun houding ten opzichte van de Navo. Binnen zowel Groen Links als de SP is de Navo een heet hangijzer. In haar laatste verkiezingsprogramma stelt de SP dat Nederland lid moet blijven van de Navo om zodoende meer grip en democratische controle op de Navo te kunnen houden. Wel keert de partij zich consequent tegen Navo-missies. Daarnaast pleit Harry van Bommel van de Sp voor opschorting van toenadering van Georgië tot de Navo. Ook Groen Links pleit voor hervorming van de Navo. Hoewel deze wat naïeve standpunten de officiële partijstandpunten zijn is er zeker grote onvrede onder veel leden van beide partijen.
Het huidige conflict tussen Georgië en Rusland is het zoveelste conflict sinds het uiteenvallen van de Sovjetunie wat mede is aangewakkerd door de VS en de Navo. Anders dan de Navo zelf beweerd draagt zij niet bij tot vrede of stabiliteit in de wereld. Laat staan mensenrechten of democratie. De harde realiteit laat zien dat de Navo enkel een militair verlengstuk is van Westerse economische belangen. Linkse- en vredesorganisaties in Nederland zouden er goed aan doen de oppositie binnen de linkse partijen tegen het Navo standpunt van de partijen te steunen. Het is politiek gezien onmogelijk om als links partij te kiezen voor danwel Rusland of Georgië. Links kan zich beter richten op verzet tegen de Navo. Laat het huidige conflict een opmaat hiertoe zijn!