Haat

Nieuwjaarsdag, terugkijken en vooruitblikken. Een vraag die me bezig houdt: haten, is het weg geweest, is het aan een opmars bezig? Politici die haatgedreven uitspraken doen, kunnen op groei van hun aanhang rekenen. Wetenschap wimpelen ze weg en de drogredenering die 'onterechte generalisatie' heet lijkt hun voornaamste logica. Qua daden denken ze aan het bouwen van een muur langs de grens, het verbieden van boeken, het verbannen van mensen.

Het enge vind ik dat er menigtes zijn die die logica van de haat graag horen. Enger nog is dat er binnen dergelijke menigtes altijd een paar mensen zijn die een brandstichtinkje hier of daar niet schuwen. En nog enger wordt het als het niet meer een paar individuen betreft, maar groepjes die zich wapenen. In Oost-Oekraïne is het gaande, nogal futiele redenen zijn duizenden doden 'waard' gebleken. Met aan beide kanten hatende hardliners die hun poot stijf zullen willen houden want toegeven is niet heldhaftig.

Bij alle oorlogen speelt haat een grote rol. Het begint met 'ze pikken onze banen in' en 'ze pikken onze huizen in', het gaat verder met 'ze moeten weg'. Weer een stap verder zie je bij veroveringsoorlogen waar het om de buren gaat, of bij kolonialisme, waar het streken ver weg betreft. Een dictator zal zeggen: ga erheen, neem het in bezit, je krijgt er grote, mooie steden die je niet zelf gebouwd hebt, maar waar je kunt wonen, huizen die je niet zelf gebouwd hebt, vol met spullen die je niet zelf verzameld hebt, infrastructuur die je niet zelf hebt aangelegd, boomgaarden waarvan je de vruchten kunt eten maar die je niet zelf hebt geplant.

Heel wat legers zijn in actie gekomen met dit soort hebzuchtige vergezichten in het achterhoofd. Aangestuurd door generaals die zelf meestal ver van de linies bleven. Gesteund door het 'thuisfront', het woord alleen al, dat meegaat in het denken dat 'ze' toch maar andersdenkenden zijn, of andersgekleurden, of een ander volk. De dictator zegt: ga erheen, neem het in, doodt allen. Zie Srebenica, waar dat gebeurd is. En als de dictator hoort dat alleen de volwassen mannen gedood zijn, dan zegt ie: Wat? Hebben jullie de jeugd en de vrouwen laten leven? Bij de jeugd zitten mannen, dood ze, en de vrouwen hebben met de vijanden geslapen, die moeten ook allemaal dood. Alleen de jonge vrouwen, die kun je houden.

Op de weg van de haat kan het altijd erger. Vraag je je af hoe ik die gecursiveerde dingen kan bedenken? Ik heb ze niet bedacht, ze komen rechtstreeks uit de bijbel. Vervang 'de dictator' door de Here, Mozes of Jozua en je bent er. Dit staat allemaal in Numeri tot en met Jozua, het is van een ongelooflijke gewelddadigheid. De Israëlieten trekken op naar een streek waar anderen wonen (ongelovigen), ze nemen alles in en moorden de steden compleet uit. Ook de diervijandigheid wordt niet vergeten, jullie moeten bij hun paarden de pezen doorsnijden.

Ieder die dit een heilig boek noemt, moet in één adem openlijk afstand nemen van een groot aantal passages, anders is hij of zij in moreel opzicht geen knip voor de neus waard. Ieder die in positieve zin spreekt over de 'joods-christelijke beschaving' moet beseffen dat een enorme berg haat aan de basis daarvan ligt. Het tegendeel van beschaving, zou ik denken.

Dus, als ik iets wens voor 2017, dan is het dat het haatdenken vermindert, dat generalisaties alleen nog terecht worden geuit en dat discussie ontstaat zonder enig schreeuwen, krijsen of gillen.

(Deuteronomium 6:11, Jozua 24:13, Numeri 25:15, Jozua 11:6 zijn geciteerd, 'ga erheen', 'neem in bezit', 'doodt allen' en 'ongelovigen' staat er veelvuldig in.)