Chaos in Mali; bilateral damage van de oorlog in Libië

Al Qaeda heerst in Noord-Mali, in een gebied zo groot als Frankrijk. Dat deel  van Mali wordt ook Azawad genoemd. De lokale bevolking wordt er nu  onderdrukt, traditionele muziek is verboden en werelderfgoed werd vernield.  Er is een uitvalsbasis voor salafistische terreur gecreëerd. 

Het begon begin dit jaar als slot van de oorlog in Libië. Toearegs, de lokale nomaden, bekend van hun indigoblauwe gewaden, kwamen terug naar Mali. In Libië waren zij als militairen in dienst van Khadaffi. Hun wapens brachten  ze mee terug, eerder schreef ik hierover. Hierdoor veranderde het machtsevenwicht in Noord-Mali in het voordeel van de nomaden ten koste van de  regering in Bamako, de hoofdstad van Mali. De Toearegs leven al decennia in onmin met die overheid. De regio kende opstand na opstand. Door de  meegenomen wapens konden ze hun eisen voor onafhankelijkheid kracht bij  zetten. Twee partijen reageerden op de veranderde situatie: Islamisten van  Ansar al-Din, die banden onderhouden met Al Qaeda, en de legereenheden uit Bamako . 

Hoewel de eisen van de Toearegs in de hoofdstad Bamako nooit serieus  werden genomen, was het leger ook nooit sterk genoeg om de zelfbeschikkingsaspiraties voorgoed de kop in te drukken. Met hulp van de islamisten  konden de in het Libische leger bewapende Toearegs de centrale overheid de  baas, en de Nationale Beweging voor de Bevrijding van Azawad (MNLA) riep  een onafhankelijke staat uit. Helaas voor de Toearegs; ze haalden zo hun eigen  vijand binnen. De islamisten namen uiteindelijk de touwtjes in handen en brachten het grootste deel van het gebied onder hun controle, waar ze hun zeer rigide salafistische islam laten domineren. Inmiddels zijn er vijf verschillende groepen. Ze worden voor een deel gedreven door fanatiek geloof. En  voor een deel door op macht en rijkdom beluste leiders. Zowel vertegen woordigers van MNLA als van Ansar al-Din zoeken momenteel aan de onderhandelingstafel naar mogelijke uitwegen uit de crisis. Als dat lukt zullen de  enkele honderden Al Qaeda strijders nauwelijks een probleem vormen. 

Aan de andere kant reageerden Malinese legereenheden. Zij vonden dat ze te weinig wapens en middelen hadden om de strijd aan te gaan. Amadou Toumani Tour, de president, werd afgezet door troepen onder leiding van kapitein Sanogo. Militairen namen de macht in handen. De chaos die daardoor  ontstond was vooral in het voordeel van de strijders in het noorden. De coup werd veroordeeld door de internationale gemeenschap. De president nam zijn  zetel al snel weer in om daarna ordentelijk af te kunnen treden. Mali kreeg daarna weer een nieuwe president. Maar in december 2012 werd de premier door Sanogo uit zijn zetel gezet en al snel vervangen door een nieuwe premier. De crisis in Mali werd er door verergerd. Militairen hebben achter de schermen de touwtjes in handen, zo werd onderstreept.

Interessant en niet onbelangrijk is dat de leider van de coup in de VS is opgeleid.  Nog belangrijker is dat troepen van Mali al jaren worden opgeleid door Westerse  elite-eenheden. Special Forces uit de Verenigde Staten zijn permanent in het land  aanwezig. Begin dit jaar deden Nederlandse commando's en mariniers nog mee met de jaarlijkse oefening (Flintlock). Het Nederlandse contingent groeide jaar in jaar uit. De oefening cq. operatie zou een paar maanden moeten duren en heel  West-Afrika moeten bestrijken en werd vanuit Mali gecoördineerd.

Deze militaire betrokkenheid is er op gericht het islamisme klein te houden in West-Afrika.  Het Malinese leger krijgt daarvoor een kleine tweehonderd miljoen dollar per jaar  van de Amerikanen. Op een Bruto Nationaal Product van negen miljard geen kleinigheid. Ondanks die steun liep het onder de ogen van de militairen mis in Mali.  Het gevolg van de coup was chaos, onrust en een enorme hoeveelheid vluchtelingen. De Nederlandse troepen waren al naar huis geroepen. Amerikaanse troepen (waaronder een eenheid SEALS, SeaAirLand forces) waren nog in het land nadat de coup plaatsvond. 

Op dit moment staat een vredesmissie van de Afrikaanse Unie en/of ECOWAS op stapel: AFISMA (African-led International Support Mission). Het zou moeten gaan  om ruim 3000 militairen, gesteund met Europese adviezen en Amerikaanse en  Franse inlichtingen voor het enorme gebied. De operatie zal zo'n half miljard kosten. De Amerikaanse minister van Defensie Leon Panetta heeft beloofd achter  Al Qaeda aan te gaan "wherever the hell they're at, and make sure they find no  place to hide." En ja, als het nodig is vallen de Amerikanen gewapenderhand Mali  binnen. Dat de VN waarschuwde dat een militaire aanpak mogelijk tot een half  miljoen vluchtelingen zal kunnen leiden is van later zorg. Mogelijk zijn Panetta's  woorden bedoeld om druk op de verschillende partijen uit te oefenen om aan de  onderhandelingstafel tot een oplossing te komen. Want zoals zo vaak ligt daar de  oplossing. Een militaire aanpak leidt vaak tot nieuwe problemen. Die vervolgens  dan weer militair kunnen worden "opgelost".