Straffen

September 1993

Op het dak genoten we van het uitzicht over de stad. Beneden ons zagen we de koplampen van naderende auto’s wegdraaien. In de verte fonkelde de verlichting in de huizen, en soms volgde een diepe duisternis op het wegvallen van de elektriciteit. Op de verdieping onder ons waren de studio’s van Koerdistan TV, een zender van de oppositie, gelegen in de zogenoemde veilige zone, die door de Verenigde naties was ingesteld na een mislukte opstand in 1991 tegen het regime van Saddam. De zender waarmee de televisie de lucht in ging reikte aanvankelijk niet verder dan het dal waarin de stad Dohuk zich uitstrekte, en was een jaar eerder geleverd en geïnstalleerd door krakers uit Arnhem. Later verbeterde het bereik, door sterkere zendmasten te plaatsen op hoger gelegen locaties in de bergen nabij de stad. Tegenwoordig zendt de omroep uit per satelliet, en kunnen de programma’s overal bekeken worden. Tot in Arnhem toe.

De nacht had de hitte geblust, en onze droge kelen spoelden we met koud import bier uit Turkije. De gesprekken gingen over dagelijks leven en politiek, en vooral over daar waar deze twee elkaar raakten. Barzan, zo zal ik hem maar noemen, vertelde dat enkele jaren geleden, op een dag in 1988, familie van hem was gearresteerd op verdenking van lidmaatschap van een verboden Koerdische organisatie. Niet kort daarna meldden zich leden aan de deur van de Mukhabarat, Irak’s gevreesde geheime dienst. De heren, strak in het pak, vroegen de vader van Barzan de kogels te betalen waarmee zij waren geëxecuteerd. Dat was standaard procedure. In Saddam´s Irak werden de kosten van het straffen verhaald op de directe familie.

Januari 2007

Nog steeds zie ik koplampen wegdraaien in de nacht. De verlichting in de huizen om mij heen fonkelt niet, waarschijnlijk door een stabielere voltage van de elektriciteit in Nederland. En zo nu en dan zap ik langs Koerdistan TV, een zender die tegenwoordig toebehoort aan het politieke establishment in Iraaks-Koerdistan. We noemen het wel de picknick zender, vanwege de soort videoclips die de televisie tegenwoordig meestal uitzendt. Het nieuws dat een kamermeerderheid, van het extreemrechtse PVV en de fundamentalistische SGP tot en met VVD, CDA en de Partij voor Dieren, een motie heeft aangenomen waarin gevraagd wordt de kosten van detentie te verhalen op gevangenen, lees ik in de krant. Ik moet meteen denken aan Barzan, met wie ik nog steeds contact heb. Zodra ik Barzan weer spreek zal ik hem zeggen dat de geest van Saddam tegenwoordig rondwaart in Nederland. In het nieuwe Nederland, conservatief gerestaureerd, wil de kamer de kosten van het straffen verhalen op de gestrafte. Hij, de onthoofde, zal trots zijn.