Spoken words

Op NPO1 een uiteenzetting over de vertaling van het beroemde inauguratiegedicht ‘The Hill We Climb’ van Amanda Gorman, vertaald naar het Nederlands door Zaïre Krieger. Eerst kreeg Marieke Lucas Rijneveld -de winnaar van de International Booker Prize- de vertaling aangeboden maar daar reageerden heel veel mensen negatief op. Hoe kun je een gedicht geschreven door een zwarte vrouw als witte vrouw vertalen? Voel je de pijn, de ongelijkheid, de strijd en het onrecht? Meestal zijn het de mensen van kleur die deze ervaringen feilloos kunnen weergeven, zij zijn de ervaringsdeskundigen.

Spoken words is niet van nu, is al jaren oud en door vele activisten gebruikt als actiemiddel. Maar stel je voor dat Rafeef Ziadah, een Palestijnse vrouw, haar spoken words voor de wereld zou mogen uitspreken. Dat iedereen naar haar zou moeten luisteren, president Biden, Bibi Netanyahu, Hanna Luden, Gert-Jan Segers, Kees van der Staaij en vele anderen.

Men zou niet praten over wie het gedicht zou mogen vertalen, zou ze wit of zwart moeten zijn, Nederlands of Palestijns, mens of onmens. De woorden zouden als bommen inslaan, als wit fosfor in de lucht blijven hangen, als stinkend water achterblijven op de lege plaatsen van mensen die geen pijn en of schuld willen voelen of erkennen.

Dit dacht ik toen ik het interview hoorde over de vertaling van Zaire Krieger. Ik dacht aan de woorden van Rafeef, aan Palestijnse spoken words:

Vandaag was mijn lichaam een bloedbad op tv.

Vandaag was mijn lichaam een bloedbad op tv dat moest passen in soundbites en woordlimieten.

Vandaag was mijn lichaam een bloedbad op tv dat moest passen in soundbites en woordlimieten die genoeg statistieken bevatten om de gemeten respons tegen te gaan.

En ik perfectioneerde mijn Engels en leerde mijn VN-resoluties.

Maar toch, hij vroeg me, mevrouw Ziadah, denkt u niet dat alles zou worden opgelost als u zou stoppen met het onderwijzen van zoveel haat aan uw kinderen?

Pauze.

Ik zoek in mij naar kracht om geduldig te zijn, maar geduld is niet op het puntje van mijn tong als de bommen over Gaza vallen.

Het geduld is me zojuist ontsnapt.

Pauze. Glimlach.

We leren het leven, meneer.

Rafeef, vergeet niet te glimlachen.

Pauze.

We leren het leven, meneer.

Wij Palestijnen leren het leven nadat ze de laatste hemel hebben bezet.

We leren het leven nadat ze hebben gebouwd ...

“Allow me to speak my Arab tongue, before they occupy my language as well.

(Ziadah)

In het Arabisch zouden wij westerlingen het niet kunnen begrijpen, de taal maakt het sterk, pijnlijk, onbegrijpelijk hard en in en in …………..

Kijk en luister naar dit filmpje, kijk en voel……………………….

If me words

Als mijn woorden de bommen zouden kunnen stoppen , het is te heftig, te heftig en te veel om te vertalen, maar luister naar haar. Geef het woord door zodat men ‘eens’ gaat luisteren.

Bovengenoemde toehoorders zouden mogen/moeten luisteren naar haar spoken words, en daarna mogen ze weg, mogen zij hun champagneglazen vullen, naar hun veilige huizen vertrekken zonder checkpoints, zonder gewapende kolonisten en/of leger. Zonder bommen, traangas en rubberkogels.