PKK

De PKK kondigde afgelopen week een eenzijdig bestand af. Het staakt het vuren van de PKK werd bekend gemaakt door Murat Karayılan, vooraanstaand lid van het hoogste presidium van de Arbeiderspartij van Koerdistan. Het bestand hing al enige tijd in de lucht, sinds niet alleen de Demokratische Samenleving Partij DTP, min of meer de legale arm van de PKK in Turkije, maar ook de gevangen leider van de PKK, Abdullah Öcalan, hiertoe had opgeroepen. Doorgaans geeft de PKK gehoor aan dergelijke oproepen. De aankondiging van het bestand vond echter ook plaats tegen de achtergrond van een aantal ontwikkelingen in zowel het internationale als nationale politieke domein. 

Een van de belangrijkste ontwikkelingen op het internationale vlak is het topoverleg dat de Verenigde Staten en Turkije sinds enige tijd voeren over de PKK. Turkije en de Verenigde Staten  hebben beıden een speciale vertegenwoordiger aangewezen, generaals-buiten-dienst,  die de PKK agenda's van beide landen op elkaar moeten afstemmen. Dat deze agenda"s van elkaar afwijken is al langere tijd duidelijk. Al geruime tijd wil Turkije grensoverschrijdende operaties uitvoeren in Irak tegen de PKK aanwezigheid aldaar, iets dat de Verenigde Staten tot op heden blokkeren. Dat de agenda's van beide landen niet parallel lopen werd onlangs nog eens bevestigd tijdens de top van de Amerikaanse president Bush met Turkije"s premier Erdoğan. Er werd breed uitgemeten over de strijd tegen terreur, tot en met Darfur, maar geen woord over de PKK.

Een belangrijke gebeurtenis voorafgaand aan het bestand in Turkije zelf was een aanslag in Diyarbakır, waarbij 11 mensen, waarvan 7 kinderen, om het leven kwamen. De aanslag vond plaats op 12 september, de datum waarop het Turkse leger in 1980 een staatsgreep pleegde, en werd op een internet site opgeeist door de Turkse Wraak Brigades TİT. De aanslag zou een vergelding zijn voor de dood van een Turkse militair, die bij een treffen met de PKK het leven had gelaten. Op de website melde de TİT dat het de dood van elke Turk zou vergelden met de moord op 10 Koerden (een vorm van wraak-inflatie zou men bijna zeggen, aangezien Turkse nationalisten de leuze hoog houden dat één Turk net zo veel waard is als de wereld). De aanslag had waarschijnlijk tot doel geweld tussen Koerden en Turken aan te wakkeren, en een vreedzame politieke oplossing van Turkije’s Koerdische kwestie te frusteren.

Hoewel de hoop op een vreedzame oplossing hoog is onder de Koerden in Turkije, zijn de verwachtingen laag. Vorige bestanden hebben immers ook weinig opgeleverd. Echter, een lichtpuntje lijkt te zijn dat het debat over de PKK en Öcalan een andere toon lijkt te krijgen. Op Turkse nieuwszenders wordt serieus gesproken over de vraag hoe het bestand te evalueren? Ook wordt er van Turkse zijde, zowel politiek als militairen, erg vaak benadrukt dat er niet met de PKK aan één tafel gezeten wordt. Zo vaak, dat de gedachte opkomt dat er mogelijk indirecte gesprekken gaande zijn...

Het heikele punt is natuurlijk niet zozeer een staakt het vuren, maar de voorwaarden waarop de PKK zijn wapens gaat inleveren en hetgeen wat daarop moet volgen. De PKK is bereid zichzelf om te vormen tot een politieke partij en zich te integreren in het politieke bestel in Turkije. Maar om hiervoor ruimte te maken is een grondige verandering van het politieke en staatsrechtelijke bestel in Turkije nodig. Het lijkt onwaarschijnlijk, maar wie weet is er over enkele jaren in Turkije een coalitieregering van Turkse partijen met de PKK. Welke portefeuille zou er in zo’n coalitie gereseveerd zijn voor minister Abdullah Öcalan?