Skip to main content
  • 30 oktober 2006

Libanon ‘The Divine Victory’

Ed Hollants

We willen een weg vinden tussen de stelling 'de vijand van onze vijand is onze vriend', met andere woorden alle steun aan Hezbollah, en de stelling dat Hezbollah een terroristische fundamentalistische beweging is die bestreden moet worden. Beide stellingen zijn verwerpelijk. Met onze reis naar Libanon wilden we met eigen ogen aanschouwen hoe de situatie is in plaats van alleen af te gaan op geschreven artikelen van anderen. We denken ons een betere opinie te kunnen vormen door vooraf opgedane kennis te toetsen aan de werkelijkheid.

De verslagen van gesprekken die we in Libanon gevoerd hebben zijn op onze website gepubliceerd. Ook hebben we ons hier en daar uitgelaten over de indrukken die we hadden. Wat ons door sommigen kwalijk wordt genomen is dat we de beweging/partij Hezbollah vrij neutraal benaderd hebben en verslag doen van de positieve belevenis en indrukken die veel Libanezen hebben van Hezbollah.

Dit is ons verweten met reacties als zou Hezbollah een islamo-fascistische beweging zijn. Hiermee wordt elke discussie over Hezbollah volgens ons onmogelijk gemaakt. Als je iemand beoordeeld als fascist of terrorist is dit een soort eindoordeel. Je twijfelt er niet aan en gaat er niet mee in discussie.

Maar het gaat verder, net als bij het begrip terrorist dat te pas en te onpas wordt gebruikt zorgt de kwalificatie islamo-fascisme ervoor dat je al gauw aan zelfcensuur gaat doen. Of dat in ieder geval elk artikel dat je schrijft moet beginnen met een opmerking dat je natuurlijk Hezbollah wil bestrijden of dat je natuurlijk tegen terrorisme bent. Ook elke kritiek op Israël moet beginnen met dat je natuurlijk vindt dat Israël recht van bestaan heeft.

Eerlijk gezegd begint de druk die hiervan uitgaat bedreigendere vormen aan te nemen voor vrije meningsvorming dan de cartoonkwestie of het de mond snoeren van een schrijver. Hier is namelijk breed discussie over en velen scharen zich actief achter het recht op vrije meningsuiting in deze gevallen.

Het andere is meer een sluipend proces. Je hebt geen zin meer om te zeggen wat je vindt omdat je meteen agressief bejegend wordt en als fascistenvriendje of terroristenhulpje neergezet wordt.

We hebben er ook grote moeite mee hoe telkens weer tegenstanders met fascisten vergeleken worden. Hiermee wordt volgens ons het begrip steeds meer uitgehold en de historische ontwikkeling van het fascisme in Europa en met name in Duitsland van haar unieke karakter ontdaan. Het gebruik van de term wordt bewust gebruikt met de emotionele lading van de jodenvervolging.

We willen in dit artikel ons dan ook niet verontschuldigen voor positieve geluiden over Hezbollah.

Burgerdoelen

Onze reis naar Libanon heeft ons met een grote verscheidenheid van mensen in contact gebracht. Hulpverleners, kunstenaars, mensen van politieke partijen, journalisten, taxichauffeurs, wetenschappers etc.. We hebben ook een behoorlijk deel van Libanon kunnen zien: Beiroet, het zuiden van Libanon en de Bekaavallei.

Als eerste hebben we bekeken wat de aanval van Israël aan vernietiging heeft veroorzaakt en wat de uitwerking daarvan is op Libanon en Libanezen.

Om te beginnen Beiroet. De stad is grotendeels intact gebleven, maar het deel wat gebombardeerd is - de wijk Dahia - is voor een deel met de grond gelijk gemaakt. Het zijn voornamelijk flatgebouwen van negen verdiepingen, grotendeels woningen. Geschat wordt dat 10-duizenden woningen volledig verwoest zijn. Naar het Zuiden en naar de Bekaavallei zijn alle viaducten van de snelwegen gebombardeerd. In de Bekaavallei ook de meeste fabrieken. Libanon heeft bijna geen industrie. Wat er was aan industrie is grotendeels vernietigd. Opvallend zijn ook de in brand geschoten kerosinetanks van de luchthaven en de energiecentrale met een olieterminal ten zuiden van Beiroet. In het zuiden zijn de dorpen over het algemeen tussen de 30 en 70% verwoest.

Veel van de verwoestingen dienen geen enkel direct militair doel. De conclusie is dan ook dat geprobeerd is het land en de economie te beschadigen om daarmee het draagvlak voor het verzet van Hezbollah te verkleinen.

Verhalen over gerichte beschietingen van burgers door Israëlische vliegtuigen en helikopters zijn talrijk. Een bekend voorbeeld is dat van vluchtelingen bij Marwaheen dat ook de internationale pers heeft gehaald. Robert Fisk heeft hier onder andere over geschreven. Het gaat om burgers die door Israël opgedragen werden hun huizen onmiddellijk te verlaten. Bij een VN-post wordt hen bescherming geweigerd. Een konvooi met vluchtelingen vertrekt richting Noorden en wordt beschoten met Israëlische raketten: 20 doden waaronder 9 kinderen.

Dat er sprake is van door Israël gepleegde oorlogsmisdaden lijkt duidelijk. Dat toont dit voorbeeld al aan, maar het is iedereen duidelijk dat de clusterbom-aanvallen waarvan 90 % in de laatste 72 uur van de oorlog (toen al bekend was dat er een staakt-het-vuren kwam) niets anders zijn geweest dan een poging het Zuiden van Libanon voor langere tijd te ontvolken.

Tot nu, 12 oktober, zijn er 770 plekken geteld waar clusterbommen zijn neergekomen. Na de oorlog zijn er 18 burgers omgekomen en 120 gewond geraakt. Er komen er nog steeds meer bij. 30 tot 40 % van de bommen is niet afgegaan. Inmiddels wordt er geschat dat er tot een miljoen ongeëxplodeerde stuks clustermunitie in het Zuiden van Libanon ligt. Omdat zeker de helft van de bevolking afhankelijk is van de landbouw gaat dit grote gevolgen hebben, niet alleen voor de oogsten van dit jaar, maar ook die van volgend jaar. Land dat immers niet toegankelijk is kan ook niet worden ingezaaid.

Israël weigert nog steeds specifieke informatie te geven over afgeschoten clustermunitie en kaarten waarop staat waarop er geschoten is. De kaarten die Israël tot nu toe aan de VN heeft gegeven worden door mijnopruimingteams als waardeloos betiteld. Israël reageert op de kritiek als vanouds als slachtoffer en alsof Israël als joodse staat anders dan anderen benaderd wordt:

Mark Regev, woordvoerder van buitenlandse zaken, zegt over critici van het gebruik van clusterbommen door Israël: "Zij houden de joodse staat aan een andere standaard". Hij vergelijkt het gebruik hier met de VS, Groot-Brittanie en de NAVO, die ook cluster bommen gebruikt hebben op burgerstreken tijdens recente conflicten. Voorts wordt als verdediging gezegd dat het niet verboden is om clustermunitie te gebruiken.

De beschietingen van Hezbollah op Israëlische dorpen en steden zijn ook te scharen onder te oorlogsmisdaden, alhoewel er een interessante discussie is of er voor Hezbollah verzachtende omstandigheden zijn omdat het steeds raketten schoot als reactie op Israëlische bombardementen. Hezbollah zag het als enige verdedigingsmiddel in die zin dat het een middel was om Israël tot een staakt het vuren te krijgen. Dit was vanaf het begin het doel van Hezbollah. Het wilde zo snel mogelijk een gevangenenruil. Israël is elke niet-militaire oplossing uit de weg gegaan en heeft de oorlog steeds verder uitgebreid, wat betreft doelen en middelen (grondoffensief, clusterbommen). Op het moment dat de oorlog op verlies begon uit te draaien moest Israël gered worden door de VS met behulp van een VN-resolutie.

Door de aanvallen op burgers en civiele structuren is de woede onder de Libanezen groot. Je hoort weinig kritiek op Hezbollah, bv. omdat het Israëlische krijgsgevangenen heeft gemaakt, maar hoort voornamelijk steun aan hun verzet tegen de Israëlische bezetting van delen van Zuid-Libanon.

Er is ook bijna niemand die niet ziet dat het eigenlijk niet om de krijgsgevangen gemaakte Israëlische soldaten gaat maar om het verzwakken van Hezbollah als kracht die het durft op nemen tegen Israël en de VS.

Dit wordt onderbouwd door een opinie onderzoek van het in Jordanië gevestigde Center for Strategic Studies (CSS). Het onderzoek is gedaan onder 1200 Libanezen van alle facties en op 12 oktober gepubliceerd.

Van de ondervraagde Libanezen geeft 78% aan dat de oorlog er gekomen was los van het wel of niet krijgsgevangen maken van Israëlische militairen door Hezbollah. Ook blijkt dat 84% de oorlog ziet als een voorbereide poging van Israël en de VS om een nieuwe regionale orde in het Midden Oosten te vormen.

Over de vraag of de oorlog winnaars of verliezers kent wordt verdeeld gedacht. Israël wordt door 37% gezien als verslagen en ongeveer de helft vindt dat Libanon de grootste verliezer was. Uiteraard zijn de verschillen over veel zaken per factie opvallend, waarbij Druzen bijvoorbeeld in meerderheid het krijgsgevangen maken van Israëlische soldaten veroordelen terwijl de meeste Shi"iten het gerechtvaardigd vinden. Christenen en Soennieten zitten hier tussen in.

De nationale zaak van Hezbollah

Als er één ding is wat onze contacten met Hezbollah duidelijk hebben gemaakt, en ook in de laatste toespraken van Nasrallah te horen viel, dan is dat de nadruk die de beweging legt op de nationale zaak. ‘We zijn Libanezen, we zijn geboren als Libanezen en zullen sterven als Libanezen’. Hezbollah wordt keer op keer gepresenteerd als een Libanese partij die zich sterk wil maken voor een niet-sektarische sterke Libanese staat. Dat is natuurlijk ook precies wat Libanezen in meerderheid willen horen. Want als er één ding duidelijk is in Libanon, dan is het wel het volstrekte wantrouwen in de politiek. Men kent niet anders dan corruptie en sektarisch gedrag. Vooral veel jongeren willen dat niet meer en hopen op verandering.

De Libanese staat bestaat nauwelijks als instituut voor het algemeen belang. Dat blijkt ook weer door de afwezigheid in de hulpverlening van overheidswege tijdens en na de oorlog en de trage op gang komende en aanvankelijke afwezige staatsinstellingen, bij de wederopbouw. Over de wederopbouw doen nu al weer verhalen over corruptie de ronde. Het leger stelt niets voor en politie bestaat nauwelijks in Libanon. Iedereen zoekt in eerste instantie bescherming en steun bij familie of factie. De recente oorlog laat in dit opzicht een hoopvolle ontwikkeling zien die blijkt uit de kracht van een groot aantal seculiere basisbewegingen die in de ondersteuning van burgers in het Zuiden de handen ineen hebben geslagen en door hun energie en effectiviteit niet door Hezbollah genegeerd konden en kunnen worden.

Interessant hierbij is dat een aantal van deze basisbewegingen het tot doel heeft gesteld het democratische debat met Hezbollah aan te gaan en dat de feitelijke hulpverlening ter plaatse het Hezbollah onmogelijk maakt deze groepen (waaronder bv. een potten- en flikkergroep uit Beiroet) in het openbaar verbaal aan te vallen op hun uitgangspunten. Daarnaast is het deze groepen voor het eerst sinds de jaren tachtig gelukt een ingang te vinden in het door Hezbollah gedomineerde zuiden. Hezbollah en zijn achterban komen hiermee in contact met andersdenkenden en zullen hier iets mee moeten doen. Opvallend in de gesprekken die we met vertegenwoordigers van deze groepen hebben gehad - maar ook met die van meer gevestigde politieke partijen – is een vertrouwen dat Hezbollah in een intern Libanees debat in een democratische en seculiere richting bewogen kan worden.

Waar door een aantal mensen vragen bij gesteld wordt is de invloed van Iran en Syrië op Hezbollah. Voert Hezbollah voornamelijk een gewapende strijd in het belang van Iran en Syrië en is zij dus een hulpstuk van deze landen? Het is eigenlijk dezelfde vraag of Israël slechts als uitvoerend orgaan werkt voor de belangen van de VS. Beide zijn onzin. Hezbollah heeft een nationale agenda en neemt zelf haar beslissingen.

Het is wel zo dat Hezbollah ernstig rekening moet houden met wat Iran en Syrië willen, omdat ze afhankelijk is van deze landen wat betreft geld en wapens. Dit geldt net zo goed in de relatie tussen Israël en de VS. Wat we van diverse mensen hoorden is dat Hezbollah druk bezig is de financiële afhankelijkheid te verkleinen door zelf investeringen in het buitenland te doen en ook in Libanon zelf haar financiële inkomsten te vergroten.

Specifieker hebben we proberen te beoordelen wat Hezbollah voor organisatie is. Hoe denken de eigen aanhangers er over, wat vinden Hezbollah-leiders zelf en hoe kijken anderen tegen Hezbollah aan.

Hezbollah is ongetwijfeld op dit moment populair, zowel in Libanon zelf als in de gehele Arabische wereld. Het weet ook de resultaten van de oorlog uit te buiten door het inspelen op een ‘herwonnen trots’ Israël verslagen te hebben met de kreet ‘the divine victory’. Ook laat het door de efficiënte manier waarop de wederopbouw wordt aangepakt zien dat er een alternatief is voor de corrupte wijze waarop de Libanese staat opereert.

Hiermee weet Hezbollah haar politieke macht te vergroten. Op dit moment kan niemand om Hezbollah heen. Het ‘memory of understanding’ dat al voor de oorlog (februari 2006) was afgesloten tussen The Free Patriotic Movement’ van oud-bevelhebber van het leger Aoun heeft interne strijd in Libanon voorkomen. Aoun is na 14 jaar ballingschap in Frankrijk wegens zijn anti-Syrische houding sinds de ceder-revolutie terug in Libanon. De FPM stelt dat ze 30% van de Libanezen vertegenwoordigt, dat zijn vooral Maronitische christenen. Het is naast Hezbollah de enige grote partij met een echte politieke aanhang die niet ‘gekocht’ is. Samen met Hezbollah vertegenwoordigen ze zo’n 60% van de Libanezen.

Zou het kiesstelsel dat gebaseerd is op een evenredige vertegenwoordiging van de facties worden vervangen door een werkelijk democratisch stelsel van evenredige vertegenwoordiging dan is er een grote kans dat Hezbollah samen met de FPM een meerderheid van stemmen haalt. Ook de FPM stelt dat ze af wil van de sektarische samenleving die Libanon nu is.

Buitenlandse aanwezigheid

Over de winst- en verliesrekening betreffende Hezbollah is het laatste woord nog niet gezegd. Duidelijk is de psychologische en van daaruit vertaalde populistische winst. Hezbollah is ‘de verzetsbeweging’ van het Midden-Oosten, bewonderd door zowel Shi’ieten als Sunnieten. De vraag is echter in hoeverre haar optie voor militair verzet verkleind is. Door de massaal aanwezige internationale troepenmacht en het Libanese leger in het Zuiden kun je moeilijk anders concluderen dat de bewegingsvrijheid van Hezbollah is aangetast. Het lijkt moeilijk voorstelbaar dat de internationale troepenmacht ooit de wapens keert tegen Hezbollah, maar de drempel voor Hezbollah om gewapend actie te ondernemen tegen Israël is hoger geworden. Ook moet de moed er in gehouden worden onder de bevolking in het Zuiden die in totaal verwoeste dorpen terug komt. Er zal veel energie gestoken moeten worden in pogingen het leven weer draaglijk te maken in een omgeving waar de oogsten door de oorlog zijn vernietigd of er niet te oogsten en zaaien valt door de overal aanwezige clusterbommen. Tevens zijn er op een beperkte oppervlakte van het Zuiden zoveel internationale en Libanese militairen aanwezig dat elk dorp en elke verbindingsweg met militaire posten en patrouilles te maken krijgt. Hezbollah, dat met de aanwezigheid van de troepen heeft ingestemd, mag dan wel stellen dat zij er moeten zijn voor de verdediging van Libanon tegen Israëlische agressie, maar het zal toch over gaan komen als een militair bezet gebied. En natuurlijk weet iedereen dat in werkelijkheid UNIFIL er vooral is om Israël te beschermen en niet Libanon.

Tot op heden heeft Hezbollah op geen enkele wijze het staakt-het-vuren geschonden terwijl Israël dat bijna dagelijks doet door bijvoorbeeld het schenden van het Libanees luchtruim. Het is dezelfde situatie als voor de oorlog. Israël schond talloze malen het bestand van na de Israëlische terugtrekking uit Libanon. Hezbollah heeft zich er wel min of meer aan gehouden met die uitzondering dat ze militaire actie rond de Shebaa Farms gerechtvaardigd vindt omdat het door Israël bezet gebied is (ter discussie ligt of het bij Libanon of Syrië hoort, de VN stellen het laatste). Verder stelt Hezbollah dat ze geen beschietingen op Israël uitvoert maar wel op Israëlische vliegtuigen die het Libanese luchtruim binnen dringen.

Het maken van krijgsgevangenen wordt ook als legitem gezien om daarmee de Israëliërs te dwingen de nog gevangen zittende Libanezen in Israël vrij te krijgen.

In de laatste oorlog zijn de massale raketbeschietingen op Israël begonnen na de massale bombardementen van Israël op Libanon

Voorheen waren er 2000 UNIFIL soldaten in het zuiden, nu komen er als gevolg van resolutie 1701 15.000 Libanese soldaten en 15.000 UNIFIL soldaten in het zuiden. Dit kan niet anders dan tot problemen en weerstand onder de bevolking gaan leiden. De druk op Hezbollah zal overal toenemen. Wat gaan Iran en Syrië van Hezbollah eisen voor de toekomst in ruil voor financiële steun die nodig is voor de wederopbouw en verdere militaire steun? Hezbollah moet een manier zien te vinden de eigen achterban tevreden te houden ondanks de enorme problemen betreffende de wederopbouw in het economisch hard getroffen zuiden. Hoe wil Hezbollah de steun die zij nu krijgt ook buiten de traditionele Shi’itische achterban behouden na de overwinningsroes? Hou verhoudt zich het nu naar buiten getoonde relatief open en tolerante gezicht zich tot de eigen basis die voor een deel ligt in de Iraanse islamitische revolutie? Een sterke Libanese staat lijkt alleen te kunnen bestaan als een seculaire staat. Hoe verhoudt zich dat tot de religieus-ideologische basis van Hezbollah? Daarnaast zullen de VS en Israël er alles aan doen om de beweging te verzwakken: militair, politiek, economisch etc.

Het zijn enorme uitdagingen. Tot nu toe lijkt Hezbollah het spel bijzonder slim en tactisch te spelen. De uitdagingen waar het voor staat en de oplossingen daarvan kunnen een uitkomst geven op een tussenweg. Een vorm van politieke islam die een middenweg vaart tussen een fundamentalistische en een liberale/seculaire samenleving. Een fase in een eigen ontwikkeling naar welvaart, vrijheid en democratie. Het kan natuurlijk ook de andere kant op gaan juist door ongerechtvaardigde gevoelde druk van buitenaf. Vooralsnog geeft wat we gezien hebben hoop op een positieve ontwikkeling. Dat heeft ook te maken met de specifieke Libanese situatie waarbinnen het streven naar een islamitische staat met een meer gesloten karakter geen kans maakt door de samenstelling van de bevolking. Hezbollah heeft dan ook al lang geleden kenbaar gemaakt hier niet meer naar te streven.

Kijken we naar regionale en globale gevolgen dan is het verlies voor Israël van enorme betekenis. De kans op een aanval op Iran is verkleind. Israël zal lange tijd nodig hebben om haar hele militaire apparaat en strategisch denken aan te passen aan de nieuwe situatie. Helaas lijkt het erop dat hun frustraties vooral worden gebotviert op de Palestijnen. De meeste Arabische heersers, die toch al steeds meer afstand moesten nemen van de VS door de oorlog in Irak en de openlijk beleden partijdigheid van de VS voor Israël in het conflict met de Palestijnen, moeten nu helemaal op hun tellen passen. De Arabische bevolkingen roeren zich steeds meer. De VS zelf verliest steeds meer aan prestige en invloed. De machtsverhoudingen in het Midden-Oosten zijn aan het schuiven en Israël en de VS zullen daarin de verliezers gaan worden.

Genoeg vragen en twijfels

Er zijn andere belangrijke vragen waar niet direct een antwoord op is. Hoe democratisch is Hezbollah als beweging zelf. Wie neemt de beslissingen. Als bedreigde verzetsbeweging kun je deze vraag vanwege veiligheid uit de weg gaan. Nu Hezbollah al een tijdje in de regering en parlement zit en ook als een van de belangrijkste taken ziet het formeren van een sterke Libanese staat komt de vraag over democratie naar voren toe.

Het geldt ook voor de islamisering van de samenleving die besloten ligt in haar religieuze basis. Gaat Hezbollah hier verder afstand van nemen, wat eigenlijk niet kan want dat is strijdig met haar religieuze en ideologische basis. Hoe voorkomt Hezbollah, zij zegt tegen sektarisme te zijn, niet zelf sektarisch te zijn of te worden? Hezbollah is een Shi’itische beweging. Gaat zij zich openstellen voor mensen van andere religies? Wat gebeurt er met het geld wat Hezbollah steekt in de wederopbouw, wordt dit alleen aan Shi’itische bedrijven uitgegeven?

Daarnaast is er het emotioneel zwaar beladen thema antisemitisme. Er circuleren uitspraken van Nasrallah op het Internet die zouden bewijzen dat Hezbollah anti-joods is. Hier moeten een paar kanttekeningen bij geplaatst worden: er zijn uitspraken waarvan de bron niet betrouwbaar is en/of ter discussie staan en er zijn uitspraken waarbij zionistisch door joods vervangen is. Er blijft echter zeker een aantal uitspraken over die je kunt betitelen als antisemitisch. Zo heeft Al Manar, de tv-zender van Hezbollah, een dramaserie uitgezonden die in o.a. Frankrijk tot massale protesten leidde omdat de serie het beeld creëerde en/of bevestigde van een zionistische samenzwering tot wereldheerschappij. Dit moet je zonder meer veroordelen. Echter, je kunt sommige uitingen ook proberen te plaatsen zonder ze daarmee te vergoelijken. Je kunt je bijvoorbeeld voorstellen dat een Palestijn elke Israëliër ziet als jood en daarmee elke jood als iemand die hem op alle mogelijke wijzen onderdrukt waarmee over het joods zijn een vooroordeel ontstaat. Is dat goed? Nee natuurlijk.

Is antisemitisme een kern van de politiek van Hezbollah? Daar zijn geen bewijzen voor. Het lijkt dat de anti-joodse uitspraken vooral op religieuze gronden en letterlijke interpretatie van de Koran plaatsvinden.

Vergelijk het één en ander met Israël. Er zijn veel meer uitspraken te vinden in Israël over arabieren van politici en anderen mensen op leidinggevende posities die ronduit racistisch zijn dan je bij Hezbollah vindt over joden. Daarnaast kun je ook aan het beleid van Israël zien dat het niet bij uitspraken alleen blijft. Vergoelijkt het een het ander? Nee, natuurlijk niet.

We bekijken vaak alles met onze eigen westerse bril zonder ons te kunnen verplaatsen in anderen. Onze bril is die van de jodenvervolging die in onze landen heeft plaatsgevonden. De schaamte ervoor dat onschuldige mensen om hun joods zijn zijn vermoord.

In Libanon en Palestina gaat het om 60 jaar oorlog, geweld, etnische zuiveringen die voor een belangrijk deel veroorzaakt zijn door de vestiging van de staat Israël. Een staat die niet nalaat te benadrukken dat ze een joodse staat zijn.

Wat in discussie met en analyses van Hezbollah juist opvalt is dat het een verschil maakt in zionisme en het joods zijn. Hezbollah strijdt tegen de zionistische staat Israël. Naast zionisme wordt ook de term christen-zionisme gebruikt als aanduiding voor de rechtse christelijke pro-zionistische lobby in de VS. In vergelijking met Libanon stelt Hezbollah bijvoorbeeld dat in Libanon mensen verschillende religies kunnen hebben wat de één voor de staat niet minder maakt dan de ander, terwijl Israël maar voor één religie open staat. Een andere uitspraak:

“It is Zionism that Muslims criticize, not Judaism or the Jewish nation — Muslims respect all God’s religions, prophets and messengers”

Dat je de zionistische staat Israël niet accepteert en vindt dat die vernietigd of opgeheven moet worden is een stelling die goed te verdedigen valt, net als indertijd met de apartheidsstaat in Zuid-Afrika. Je kunt het er niet mee eens zijn en het ter discussie stellen. Ook is er een discussie mogelijk over hoe je die zionistische staat dan wel wilt zien verdwijnen. Het is iets anders dan antizionisme gelijk te stellen met antisemitisme en racisme waarvan je kunt zeggen dat dit zaken zijn die niet ter discussie staan maar verwerpelijk zijn.

Hezbollah is een beweging die sterk in ontwikkeling is. Een ontwikkeling die zich verwijdert van religieus fundamentalisme en waar rationele politieke afwegingen religieuze zaken beginnen te verdringen. Er is naar onze ervaring sprake van een vorm van openheid die kan leiden tot kritiek en discussie. Mensen van Hezbollah zijn aanspreekbaar en zij doen naar eigen zeggen moeite om contacten aan te gaan met anderen. Binnen Libanon is dat zichtbaar in de samenwerking met de christelijke FPM en contacten met andere facties. Maar ook buiten de Arabische wereld wordt gezocht naar het aangaan van contacten om uit te leggen wat Hezbollah wil en om kritiek te kunnen krijgen.

Zowel Hezbollah als Hamas hebben de laatste jaren meerdere malen openingen geboden om discussies aan te gaan met de VS en het Westen in het algemeen. Er wordt door hen benadrukt dat ze niets tegen het Westen hebben maar strijden tegen een bezetting door Israël. Meerdere malen is Al Qaida veroordeeld en er wordt zelfs gezegd dat deze beweging een groter gevaar voor hen is dan voor het Westen.

Hezbollah wil als legitieme Libanese politiek partij erkend worden, een bevrijding van de Shebaa Farms en de bevrijding van Libanese gevangenen in Israël. Daarnaast steunt Hezbollah anderen zoals Syrië en de Palestijnen in hun strijd om bezet gebied terug te krijgen inclusief een gewapende strijd om dat te bewerkstelligen. Zij stelt wel dat de Palestijnen zelf uitmaken in welke vorm vrede met Israël er moet gaan uitzien. ‘Wij willen niet Palestijnser zijn dan de Palestijnen zelf’.

Elke poging tot uitwisseling van ideeën of aangaan van contacten wordt door de VS beantwoord met het dicht slaan van de deur.

Het lijkt dan ook dat er niet zo zeer sprake is van een niet naast elkaar kunnen bestaan of van een ideologische dan wel culturele onoverbrugbaarheid. Het lijkt er eerder op dat bewegingen als Hezbollah teveel de belangen van de VS schaden en daarom de strijd tegen hen verpakt wordt in een verhaal over terrorisme, democratie en waarden. Een verpakking die het zicht ontneemt op de werkelijkheid en elke toenadering voorkomt.

Propaganda

Een zaak waar ook te pas en te onpas mee geschermd wordt is de positie van de vrouw. Hierbij wordt het beeld van de onderdrukte vrouw tijdens het Taliban-bewind geprojecteerd op het vrouwbeeld van Hezbollah.

De positie van de vrouw is niet veel anders dan in veel andere landen en is niet die van de religieusfundamentalistische bewegingen als bijvoorbeeld de Taliban. Over tal van zaken circuleren onwaarheden of halve waarheden op het Internet die de één van de ander weer overneemt om zijn of haar gelijk te halen. Hezbollah zou in Libanon kledingvoorschriften op straat afdwingen. Hiervan is ons niets gebleken en we hebben dat ook niet vernomen van politiek actieve vrouwen. Vrouwen lopen in de Shi’itische wijken van Beiroet en in de dorpen van het zuiden overal op straat en spreken met mannen. Boerka’s zie je eerder in Amsterdam dan in Beiroet en het aantal vrouwen met hoofddoekje verschilt niet met dat van bijvoorbeeld de Baarsjes in Amsterdam.

Libanon zou volhangen met affiches en billboards met afbeeldingen van Iraanse en andere Islamitische fundamentalistische leiders. We hebben een Billboard met zo’n afbeelding gevonden en die was zo aan de vlaggen te zien van Amal en niet van Hezbollah.

Vrouwen zouden niet in hoge posities kunnen komen. Maar wij hebben nu juist met Rima Fakhry gesproken, vrouw en lid van de politieke raad van Hezbollah, het hoogste politieke orgaan van Hezbollah. Zij is de enige vrouw, er is nog een lange strijd wat dat betreft te gaan, maar het signaal is dat deze functie open staat voor vrouwen.

In dit kader is er een recent voorbeeld van hoe makkelijk het is de publieke opinie te beïnvloeden. Het gaat hier om de Iraanse president Ahmadenijad, hij zou in oktober 2005 tijdens de conferentie “The World without Zionism” in Teheran gezegd hebben: "Israel must be wiped off the map".

Deze uitspraak is over de hele wereld veroordeeld. Ook in Nederlandse kranten wordt nog steeds in bijna elk artikel over Iran deze uitspraak aangehaald. De suggestie is duidelijk de joden moeten volgens Ahmadenijad de zee ingedreven worden.

Echter vanaf het begin is aangetoond dat het om een verkeerde vertaling gaat van de toespraak. Ahmadenijad haalde een oude uitspraak van Khomeini aan

“the occupation regime over Jerusalem must be erased from the page of time.”

Hoe discutabel ook, het is geen oproep tot genocide. Er valt ook genoeg te zeggen over anti-semitisme en de persoon van Ahmadenijad maar dan wel aan de hand van feiten en niet in een vorm van propaganda-leugens.

Het is het intrappen van een open deur om te stellen hoe belangrijk propaganda is en dat het eerste slachtoffer van de oorlog de waarheid is. Toch lijken we er elke keer weer in te stinken. De propagandastrijd waarin websites, weblogs en discussiefora gebruikt worden is in het tijdperk van Internet ook tot grote hoogte gestegen.

Pro-Israëlische internetters worden aangespoord om zich te mengen in de virtuele discussie over de oorlog in Libanon. Wie zich inschrijft op de website giyus.org krijgt een waarschuwing telkens als ergens op het net het imago van Israël in gevaar is in een discussie of in een poll. Het systeem werkt via een programmaatje 'Megaphone' dat een schermpje doet oplichten met de bewuste link. Giyus – wat staat voor Give Israel Your United Support - mikt op 100.000 propagandisten.

Wat opvalt in de afgelopen oorlog is dat op het gebied van nieuwsvoorzienig Hezbollah betrouwbaarder was dan Israël. Het Israëlische nieuws werd veel meer gekleurd door propagandistische leugens dan het nieuws van Hezbollah. Eén van de weinige zaken waarover Hezbollah zwijgt of een duidelijk te laag cijfer geeft is de hoeveelheid omgekomen strijders. Voor de rest was het nieuws over het verloop de oorlog door Hezbollah veelal correct terwijl in Israël telkens bleek dat de uitspraken van politici en woordvoerders van het leger niet klopten.

Kritisch blijven

Hezbollah is zonder meer een op militaire, economische en politiek macht uit zijnde beweging en daarom alleen al is het zaak de organisatie zeer kritisch te volgen. Tegelijkertijd kun je stellen dat het ook de beweging is die daadwerkelijk de macht van Israël en de VS in Libanon en het Midden-Oosten aantast. Zie je Israël en de VS-bemoeienissen als het grootse struikelblok voor vrede, veiligheid, democratie en een door mensen in het Midden-Oosten eigen gekozen ontwikkeling dan biedt de aantasting van hun macht door Hezbollah perspectief.

We zullen moeten oppassen niet dezelfde fout te maken met linkse bewegingen nu en uit het verleden waar een oogje dichtgeknepen wordt/werd over onwelgevallige zaken zoals autoritair karakter, de positie van de vrouw, persoonsverheerlijking, omdat de bewegingen een anti-imperialistische koers voeren.

Hezbollah is geen linkse of socialistische beweging, maar wel een nationale bevrijdingsbeweging. Het is ook twijfelachtig of je de wereld en zeker ook bewegingen als Hezbollah in links-rechts schema’s kunt plaatsen. Hezbollah komt voort uit een wereld met haar eigen geschiedenis en eigen ontwikkeling die opgepakt wordt in plaats van de uitkomst van onze Westerse ontwikkeling over te nemen. De vraag is wat wij als bewegingen die zijn voortgekomen uit een links gedachtegoed met Hezbollah moeten.

Het lijkt ons goed om Hezbollah open en met sympathie te benaderen voor wat betreft het bevrijdende karakter wat betreft haar strijd tegen de overheersing van Israël en de VS.

Tegelijkertijd is het goed kritiek te geven en groepen in Libanon te steunen in hun kritiek op het democratische karakter en de vrijheidsbeperkende ontwikkelingen in de beweging zelf. Onze voorkeur is om die groepen die vooral te scharen zijn onder grassroot-organisaties daadwerkelijk te steunen. Tegelijkertijd moeten we het beeld van Hezbollah wat in het Westen heerst veranderen om uit te levensgevaarlijke ontwikkeling die nu gaande is te ontkomen.

Islamitische volksbewegingen zullen in de toekomst een steeds belangrijkere rol gaan spelen in het Midden-Oosten. Zij combineren een verzet tegen economische overheersing en verzet tegen corrupte leiders met verzet tegen culturele en ideologische overheersing. Te denken is hierbij aan het gemeenschapsdenken binnen de islam tegenover het individualisme. Na meer dan een eeuw van kolonialisme en westerse inmenging zijn deze bewegingen een reactie hierop, die zowel een bevrijdend als een nieuwe vorm van onderdrukkend karakter hebben. Het lijkt ons goed om aan beide aandacht te besteden en niet het ene los te zien van het andere, zeker in het geval van Hezbollah.