Een bijzonder dubbel gevoel

Op 16 september ben ik net zoals vorig jaar naar de demonstratie geweest ter nagedachtenis aan Mahsa Amini , de vrouw die haar hoofddoek niet strak genoeg om haar hoofd had en gearresteerd werd. Tijdens haar arrestatie is zij gemarteld en aan de gevolgen overleden.

Naar aanleiding van haar dood heeft Shervin Hajipour onderstaand lied geschreven wat wereldwijd te horen was.

https://www.youtube.com/watch?v=SmHpGpcADbI

Baraye (Vrijheid)

Opdat je in de straten dansen kan
De angst dat je liefje echt niet kussen kan
Voor mijn zus, jouw zus, en al onze zussen
Voor het veranderen van een rotte hersenpan

Voor de schaamte die je voelt als je geen geld hebt te besteden
Voor het snakken naar een veel ja veel normaler leven
Voor het kleine kind met al zijn mooie grote dromen
Voor de honderden verplichtingen die zullen komen

Voor het inademen van vervuilde lucht
Voor de Valiasr-straat met haar versleten bomen
Voor het uitsterven van onze jachtluipaarden
Voor de straathonden die toch zullen blijven komen

Voor de tranen die niet stoppen zullen
De herhaling van dit alles is niet te verhullen
Voor een gezicht dat ooit eens lachen kan
Voor de studenten en hun dromen en hun toekomstplan

Voor het voorgeschreven paradijs
Betalen slimmeriken nu de prijs
Voor de kinderen uit Afghanistan
Voor alle redenen die ik nu echt bedenken kan

Voor alle leuzen die nu toch al hun betekenis verliezen
Voor ieder ingestort gebouw rust maar zacht
Voor de rust in je hoofd en gedachten
Voor de zonneschijn die komt na alle lange nachten

Voor alle medicijnen voor een heel klein beetje slaap
Baraye mard, mihan, abadi / man, moederland, voorspoedigheid
Voor het meisje dat droomt dat ze een jongen zou zijn
Baraye zan, zendegi, azadi / vrouw, leven, vrijheid
Baraye azadi / voor vrijheid
Baraye azadi / voor vrijheid
Baraye azadi / voor vrijheid

Een lied wat door vele mannen en vrouwen met tranen die over hun wangen biggelden ,werd meegezongen. Een prachtig lied. Een inclusief lied, niet alleen voor vrouwenrechten maar voor het welzijn van alles en iedereen. Het protestlied ‘Baraye’is zoveel meer dan Iran.

De eerste demonstratie waar ik naar toeging werd o.a. medegeorganiseerd door PvdA en Groen Links.

Ik zag daar foto’s van de zoon van de Sjah en de vlag van Iran toen de Sjah aan de macht was. Het was heel erg druk en ik raakte met sommige mensen aan de praat: de zoon van de sjah was zoveel beter, ook het tijdperk van de sjah. Ik hoorde wel dat er spanningen waren tussen de aanwezigen, dat niet iedereen heimwee naar de Sjah had. Ook de afkomst van Masha Amini leek minder belangrijk: we zijn toch 1 Iran, en Koerdistan is toch Iran?

Maar waren de dromers de martelpraktijken van het regiem van de sjah vergeten, kennen zij niemand met littekens op hun rug , met nachtmerries, met trauma’s en angsten? Ik wel.

Afgelopen week was er weer een demonstratie, ik ging na het bezoek aan de blokkade op de A12 even langs en zag een grote groep over het algemeen Iraniers met de vlag uit de periode van de Sjah. Ook foto’s van de Sjah met Farah Diba en de zoon, Reza. Bij het verlaten van het Malieveld sprak ik een man, ik vroeg hem naar de achtergrond van de verering van de Sjah en hij vertelde dat hij de littekens van martelingen op zijn rug had, hij kon ze mij zelfs laten zien. Het lied Baraye zul je nu niet horen, zei hij. Hij had niet helemaal gelijk, heel even hoorde ik enkele zinnen van het lied, daarna stopte het mooie geluid van vrijheid.

Maar waar waren dan alle andere mensen? Ik hoorde de aankondiging van de demonstratie toevallig die ochtend op de radio. Lag het dus aan de manier waarop het was gecommuniceerd, of wilde men geen inclusief protest? Was er verder geen bekendheid aan gegeven of was het gericht op enkel de mensen uit Iran? De toespraken waren over het algemeen in het farsi, met alleen zo nu en dan een korte vertaling.

Het is iets wat mij vaker is opgevallen: protesten tijdens bepaalde periodes van opstand in diverse landen waren vooral voor eigen gelederen, of niet goed gecommuniceerd. Het doet mij ook denken aan de kritiek op dit moment van mensen die zeggen dat de klimaatprotesten wit zijn. Hoe kunnen wij elkaar beter bereiken, beschermen en samenwerken?

Nog even terug naar de zoon van de Sjah. In april 2023 bracht Reza Pahlavi een bezoek aan Israël. Hij sprak daar met premier Benjamin Netanyahu en president Isaac Herzog. Toch vreemd dat juist in Israel de orthodoxe joodse partijen een scheiding tussen mannen en vrouwen willen en er strikte regels zijn voor vrouwen. Dat er al maanden protesten zijn tegen de hervormingen van de rechterlijke macht. Hervormingen in het voordeel van de extreem rechtse regering hebben schijnbaar geen invloed op Reza Pahlavi. Maar een gedeelde vijand is natuurlijk altijd prettig. Zou Reza het ook hebben gehad over de kernwapens van Israel, zoals Israel het heeft over de ambitie tot het maken van kernwapens van Iran ?

Pahlavi's vrouw, Yasmine, kwam ook onder vuur te liggen nadat ze een foto van een jonge vrouwelijke Israëlische soldaat op haar Instagram-account had geplaatst met het Farsi-equivalent van de hashtag ' vrouw, leven, vrijheid' , die sinds de protesten van vorig jaar veel wordt gebruikt.

Een dubbel gevoel bekroop mij toen en nu tijdens het schrijven.

Baraye