Snelheid als hype

De trend is snel. Druk, druk, druk is cool. Maar je moet het wel volgens de regels van de trend doen. Dus een beetje neo-lijzig. Net of het je allemaal niks kan schelen. Een beetje achteloos op je fiets hangen en tegelijk bellen en dan nog gebaren naar een passerende bekende, terwijl je ondertussen een kind in z'n stoel probeert te houden. Ik kom op het onderwerp omdat ik een hippe redacteur van de nieuwe NRC-kloon Next hoorde uitleggen dat het "een krant was voor mensen die eigenlijk geen tijd hebben om de krant te lezen". Ze willen concurreren met de Mits en de Spetro, die ook op dat format gemaakt wordt. Uiteraard lijdt dat snelle gedoe tot oppervlakkigheid. Volgens de Canadese filmmaker Alfred Nerenberg zelfs tot stompzinnigheid. Hij heeft er een hilarische documentaire  over gemaakt.

Nerenberg ontdekt in de documentaire dat oppervlakkigheid de maatschappelijke maatstaf aan het worden is, bij politiek, media, noem maar op. Maar volgens de trendsetters en de modebepalers, is het allemaal dus juist goed en nieuw. Er groeit een generatie op die daar in trapt. Een boek lezen is voor loozers.

Waar deze trend het best te zien is, is in bloggersland. Blogs zijn hip. Hoe sneller hoe hipper. Net als bij de andere trends, is niet goed duidelijk waarom. Honderdduizenden mensen zijn in Nederland de hele dag bezig om elkaars snel neergekwakte bloggies te lezen en knallen daar dan weer snel hun commentaar onder. Ze maken elkaar daarbij voortdurend voor rotte vis uit (of, bij de life-logs, steken elkaar de hele dag overbodige veren tussen de billen). Naar mijn weten is er nog geen onderzoek gedaan naar de hoeveelheid tijd die mensen dagelijks kwijtraken met elkaars blogs te lezen en te becommentariëren, maar het moet immens zijn. Hier vind je dus een rare paradox; mensen hebben het steeds drukker (of hebben dat gevoel), maar hebben wel tijd om de hele dag zinloze stukjes tekst te posten of te lezen. Van mij mag het natuurlijk, iedereen doet maar, we leven in een vrij land enzo. Zolang ze maar niet denken dat het ook ergens toe dient.

Als politieke activisten, hier verenigd bij de blog Konfrontatie, zijn we natuurlijk geïnteresseerd in de oplossing. De Nederlandse filosoof Hans Achterhuis heeft (alweer een paar jaar geleden) een mooi boekje geschreven over de factor tijd en snelheid en globalisering (Werelden van Tijd, 2003). Achterhuis verbaast zich in het boekje over het feit dat mensen zich wel druk zijn gaan maken over het effect dat globalisering heeft op onze geografische ruimte, maar niet of nauwelijks over het effect op onze beschikbare tijd. Hij eindigt met de oproep tot 'selectieve vertraging'. Met het bijvoegsel 'selectieve' omdat hij toch voor een Nederlands reformisme pleit, in tegenstelling tot de radicalere absolute vertraging van de Duitse globaliseringscriticus Wolfgang Sachs. Een praktische uitwerking hiervan kunt u later van me verwachten (heb nu geen tijd!). Maar in ieder geval wordt de strijd om de tijd de hype van de toekomst. Onze tijd komt nog!