Skip to main content
  • 11 maart 2016

Tandeloze NGO's in neoliberale tijden

KeesStad

Het is u misschien ontgaan, maar Nederland is sinds 1 januari voorzitter van de EU. Als je in Amsterdam woont, kan je daar simpelweg niet omheen omdat de halve stad volgehangen is met staatspropaganda over het voorzitterschap. Bovendien hebben ze midden in de stad het Scheepvaartmuseum en het aanpalende voormalige Marine-emplacement ingepikt voor allerhande topconferenties. Bakken geld is er ook naar kunstenaars gegooid zodat ze wat leuke dingetjes 'met Europa' mogen doen op een afgebakend stukje eiland in de Oostelijke haven.

De tijd dat dergelijke evenementen vooral opvielen omdat er fel en massaal tegen geprotesteerd werd, lijkt (hopelijk voorlopig) achter ons te liggen. Wie nostalgische gevoelens krijgt bij de halve en hele veldslagen toen de Eurotop in 1997 in Amsterdam plaatsvond (en er 50.000 mensen kwamen demonstreren, attenoje!) zal nu vreemd staan te kijken hoe de limousines tegenwoordig weerstandsloos door een postpolitiek landschap glijden.

Ondertussen spoken ze natuurlijk minstens zo nare dingen uit, de ingezetenen van die limousines. Vreemd dat niemand ze nu nog wat naar het hoofd wil slingeren, terwijl dat er een paar jaar geleden nog tienduizenden waren? Of dat de evenementen niet meer benut worden om de klachten over lopende agenda's (TTIP, crisis, Fort Europa, klimaat) te deponeren bij degenen die verantwoordelijk zijn voor de problemen?

Een van de verklaringen is ongetwijfeld dat in de tussentijd het neoliberaal kapitalisme dusdanig huisgehouden heeft dat sociale bewegingen grotendeels zijn verdwenen. Wie heeft er tegenwoordig nog tijd - of kan zich de risico's van vervolging veroorloven - voor een onbezoldigde daad van verzet of protest? De talloze professionele NGO's die in het kielzog van de verdwenen bewegingen zijn ontstaan, zitten geheel in de zak van de subsidiegevers, of schurken aan tegen parlementair gedoe waar acties anders dan 'positief en symbolisch' zo taboe zijn dat ze niet eens meer in het vocabulaire voorkomen.

Een poging om tegen beter weten in de NGO's die maandelijks bijeenkomen om hun activiteiten over het vrijhandelsverdrag TTIP te bespreken, aan te zetten om in april een van de Eurotoppen aan te grijpen om de volkswoede te mobiliseren, leidde tot een maandenlang vertoon van kluitjes-in-het-riet-sturen. Uiteindelijk bleken ze helemaal geen zin in dergelijke acties te hebben, ook niet wanneer alle Europese ministers van Financiën onder leiding van Dijsselbloem twee dagen lang in het Scheepvaartmuseum bivakkeren. Ze organiseren liever later in het jaar 'een debat, met aansprekende buitenlandse sprekers'.

Waar in andere landen hele legers aan repressie-organen nodig zijn om demonstranten te doen afzien van het voeren van acties bij topconferenties, wordt dat in Nederland door de NGO's zelf geklaard. Maar daar staat tegenover dat ze wel heel veel mooie rapporten weten te produceren over hoe erg het allemaal is. Dat dan weer wel.

We weten natuurlijk ook waar dit op uitloopt. In de jaren '90 van de vorige eeuw hadden we ook zo'n tandeloze periode, waarin de meeste sociale bewegingen doodgebloed waren (val van de muur, einde van de geschiedenis, u weet het nog wel) en wat overbleef afgegraasd door NGO's met zouteloze pleidooien voor fair trade en maatschappelijk verantwoord ondernemen en dat soort systeemondersteunende 'campagnes'. We mochten volgens hen 'stemmen aan de kassa' en actie of überhaupt boos worden was niet meer nodig.

Gelukkig werd de brave nieuwe vrede vervolgens wreed verstoord door de opkomende globaliseringsbeweging, die de NGO's klakkeloos aan de kant schoof en blokkades en massale directe actie organiseerde, waardoor zaken als vrijhandel en privatisering plotseling weer als probleem gezien werden. Hoog tijd voor weer zo'n golf dus, nu maar hopen dat er ook weer een generatie opgegroeid is die nog "weet waar het om gaat" (zet plaat van Bots op).