Hebben de gele hesjes afgedaan?

Ging pas eens kijken bij de gele hesjes. Er was een protest aangekondigd op de laatste zaterdag van het jaar op het Plein in Den Haag. Het protest verliep over het algemeen rustig waarbij het een paar keer een beetje uit de hand liep, met een stuk of wat arrestaties tot slot. De vraag is of de gele hesjes door gaan en zo ja, hoe?

Plein, 29 december

Zo´n 150-200 mensen verzamelden zich op het Plein voor een protest dat volgens Nu.nl niet was aangemeld en ter plekke was gedoogd door de burgemeester van Den Haag.
Veel demonstranten droegen een geel hesje, enkele tientallen hadden achterop een of andere boodschap. Zoals de ´NOS = nepnieuws´stikker, een Rutte-sjabloon (met de neus van Pinokkio) of een zelf geschreven tekst (zoals ´B.N.K.-I.R.C. Nexit´). Ik zag een spandoek met kritiek op belastingontduiking met hulp van de Nederlandse staat, een rode vlag met witte ster en een of twee Nederlandse vlaggen. Iemand liet ´Stand up for your right´ horen via een draagbare muziekinstallatie, een groene rookpot werd aangestoken en een stevig stuk vuurwerk ging af. Via megafoons werden slogans geroepen of lange aanklachten voorgelezen (slecht verstaanbaar op afstand) en anderen waren druk met elkaar aan het discussiëren.

Kort na het begin sprak een agent een demonstrant, gehuld in de Nederlandse vlag, aan en vrijwel meteen bemoeide zich een groep andere demonstranten ermee. Een hoop rumoer en in no-time gingen 10 Nederlandse vlaggen en gebalde vuisten omhoog (had veel weg van de SiegHeil-groet, maar dan zonder de open hand). Op het gele hesje van een van de vlagdragers stond ´Eigen volk eerst´. Er werd stemming gemaakt met geschreeuw en leuzen (´Wij zijn het volk´, ´Power to the people´ en ´Rutte, rot op´), er waren verbeten gezichten en vingers die richting politie priemden. Meteen kwamen andere agenten aangerend en werd er een linie met wapenstok geformeerd. De boel liep niet uit de hand doordat de politie zich kort daarna zich weer terugtrok.
Later waren er nog een paar kleine incidenten, na een zebrapad-actie en een tramblokkade-actie in de buurt van het Plein, waarbij de politie met helm en wapenstok charges uitvoerde en de straten naar de Haagse binnenstad afzette. En nog later was er flink tumult toen de demonstranten vanaf het Plein naar het Binnenhof wilden gaan. Een paar van hen werden gearresteerd. Op verzoek van de burgemeester werd het protest ontbonden en gingen de overige demonstranten weer rustig huiswaarts.

(Hoe) gaat dit verder?

Volgens Rob Lubbersen (Konfrontatie 13 december) gaat de (Nederlandse) gele hesjesbeweging - net als de Occupy-beweging - van grote beroering naar grote stilte. Zonder samenhang, concrete eisen, gebundelde kracht en uithoudingsvermogen wordt het niets, ondanks de enorme onvrede van destijds die er nog steeds is. En Kees Stad (Konfrontatie 3 december) beziet de beweging vooral als een krachteloze kopie van wat er in Frankrijk gebeurt en als een kansloze poging van Nederlands extreemrechts om een anti-migratie-agenda en andere rechtspopulistische onzin te promoten.

Ja, het kan zijn dat deze Nederlandse protestbeweging binnenkort een stille dood sterft. Voor zover ik weet, neemt het aantal lokale initiatieven niet toe, evenmin als het aantal deelnemers aan gezamenlijke protesten zoals zaterdag in Den Haag. Op een foto die ik pas kreeg toegestuurd staat de compilatie van 18 eisen die de ronde doet in de gele hesjesbeweging (´Onze standpunten´). Een raar mengsel van links- en rechtspopulistische eisen. Een weerslag van wat er aan onvrede speelt, maar zonder samenhang en analyse over waar het naar toe zou moeten gaan, en hoe.

Zaterdag was de aanwezigheid van een extreemrechtse groep onmiskenbaar. En die deed veel moeite om stemming te maken en nam zo te zien het initiatief tot de straatacties en tot het Binnenhof-oploopje. En, ja, dit kan de laatste oprisping zijn geweest van extreemrechts om in geel tenue hun agenda te promoten.

Maar de provinciale staten-verkiezingen van 19 maart en vooral de europese parlementsverkiezingen van 23 mei komen er aan. En het zou me daarom niet verbazen als extreemrechts juist inzet op het uitbouwen van de gele hesjesprotesten tot een platform voor een rechtspopulistische agenda. Tegelijkertijd met een ´offensief´ via de sociale media. Om met de ´stem van de ontevredenen´ flink stemming te maken tegen de regering Rutte en de Europese Unie en binnen de context van soortgelijke initiatieven in Europa.

Een dergelijk extreemrechts offensief zou natuurlijk om een sterk tegengeluid en een duidelijke tegenrichting vragen, onder andere (of juist) via de gele hesjesbeweging. Bijvoorbeeld door deelname aan de protesten en daar laten zien dat er ook andere eisen, symbolen en analyses zijn. En door het opzetten van lokale groepen en het aangaan van de discussie op straat over waarden, praktijken, organisatie en democratisch structureren (zoals Léon van Alternative-Libertaire Luik betoogt in ´Voor zwart-rode hesjes!´). En ook door het opzetten van eigen sociale media-kanalen.

En misschien is het - los van wat extreemrechts wel of niet doet – belangrijk om de gele hesjesbeweging te zien als een geschikt organisatieplatform voor een andere inhoud. Want de precarisering en uitsluiting nemen toe terwijl het kapitalisme aankoerst op een klimaatcrisis en een nieuwe financieel-economische crisis.

'Mijn motto is ´Alles zullen we eerlijk delen: zeggenschap, vermogen, productiemiddelen, werk en een plekje onder de zon´).

Taco van Dommels