Skip to main content
  • 18 april 2006

Geen kwestie van imago!

Rob Lubbersen

In Vrijheid Eerlijk Delen ontvouwen Halsema en Van Gent hun visie op de sociale politiek, hun kijk op de verzorgingsstaat, vanuit een vrijzinnig liberaal standpunt. Het meest geruchtmakende voorstel betreft ongetwijfeld de aanpak van de ontslagbescherming. Een uitgebreide en kritische beschouwing van het gehele manifest, met als titel "Groen Links rechts uit de bocht", is te vinden op deze site onder artikelen.

Inmiddels heeft dit manifest flink wat discussie opgeroepen. Aanvankelijk kwamen er vooral uit vakbondskringen heftige reacties. Het Groen Links Magazine blijkt inmiddels ook niet al te blij te zijn. De 'timing' zou ongelukkig zijn geweest en het zou de 'beeldvorming' negatief hebben beïnvloed. Vandaar de oproep het sociale imago op te poetsen.

Zelfzucht of solidariteit

Ook het lentenummer van het blad De Helling, een uitgave van het wetenschappelijk bureau van Groen Links, gaat in op de verzorgingsstaat als thema. Uit vier artikelen blijkt dat de discussie momenteel alle kanten op gaat. Twee daarvan behandelen het Scandinavische model, dat ook in Vrijheid Eerlijk Delen meermalen ten voorbeeld wordt gesteld. Het zijn vrij algemene en informatieve artikelen. Veel nadruk wordt gelegd op het belang van arbeidsdeelname, scholing en kinderopvang. Scherpe conclusies voor de Nederlandse politiek blijven uit.

Dat ligt anders met de bijdrage van Henk van der Kolk, lid van Groen Links en voorzitter van FNV Bondgenoten. Hij kraakt Vrijheid Eerlijk Delen af. Volgens hem zijn Femke en Ineke regelrecht gelopen in de val van neoklassieke economen en ideologen. Die benaderen mensen louter als kostenposten en concurrenten, legitimeren zelfzucht en egocentrisme en veroorzaken verdeeldheid, waaruit onvermijdelijk repressie voortvloeit. Henk pleit voor een nieuw manifest gebaseerd op solidariteit.

Marko Wilke, ook lid van Groen Links en kroonlid van de Sociaal Economische Raad, slaat een tegenovergestelde richting in. Hij ziet in Vrijheid Eerlijk Delen een aardige mogelijkheid het op een akkoordje te gooien met de Partij van de Arbeid. In de notitie van de PvdA over de verzorgingstaat De Wet van de Wederkerigheid treft hij overeenkomstige ideeën en voorstellen aan. Deze zijn zó samen te voegen "tot één hoofdstuk van een regeerakkoord".

Tsja, als dat het hoogste doel is …

Verder vindt Wilke het manifest nog te "klassiek links". Voor hem wordt er nog te veel uitgegaan van maakbaarheidgedachten en overheidsingrijpen. Hij keert zich tegen meer belasting voor hogere inkomens en omarmt wél de versoepeling van het ontslagrecht. Met Marko in de spits wordt het nog lastig scoren in het stadion van FC Sociaal Imago. Maar, dat wordt het toch. Vrijheid Eerlijk Delen komt niet uit de lucht vallen.

Begrijpen en bestrijden

Het sociaal politieke product van Femke en Ineke is een uitwerking van de opvattingen die Femke al eerder ventileerde in Een linkse lente. Dat verscheen in 2005 als nawoord bij de bundel Vrijheid Als Ideaal. En haar opstel is weer geïnspireerd door een andere bijdrage in die bundel, te weten De Markt van Bart Snels, directeur van het wetenschappelijk bureau van Groen Links.

Onder het kopje Afscheid van het socialisme maakt hij in nauwelijks drie bladzijden in één adem socialisme, planeconomie en marxistische theorie met de grond gelijk. Sterker nog, hij stopt ze ónder de grond: "Met de val van de Berlijnse Muur is het socialisme definitief ten grave gedragen." Behalve dat hier vrij gemakkelijk een heleboel dingen in één kuil worden gesmeten, gebeurt er nog iets. Mede ter aarde wordt besteld een instrumentarium, waarmee het kapitalisme kan worden onderzocht en op basis waarvan échte alternatieven kunnen worden ontwikkeld. De relaties tussen economie, maatschappij en politiek, de tegenstelling tussen arbeid en kapitaal, de klassenstrijd, dit alles verdwijnt uit beeld.

Bart Snels en in zijn voetspoor Femke Halsema mogen geloven dat zonder een eigen economische theorie een eigen progressieve sociaal-economische politiek heel goed mogelijk is. Vrijheid Eerlijk Delen laat zien dat de gevoeligheid voor de heersende waan van de neoliberale ideologie dan wel erg groot is. Een actualisering van het instrumentarium waarmee het kapitalisme kan worden begrepen en bestreden lijkt hard nodig. Een kritische verwerking van de marxistische theorie en van de socialistische praktijken kan voorkomen al te simpel in de val te trappen van de neoklassieke economen en ideologen. Daar is meer voor nodig dan ze 'dood verklaren'. En het oppoetsen van een imago volstaat al helemaal niet!