Die Linke, de Duitse SP?

Sinds afgelopen 16 juni is politiek Duitsland -als je het vergelijkt met de situatie in Nederland- opgeschoten. Met de oprichting van Die Linke is ook Duitsland definitief overgegaan naar een vijf partijen stelsel. Volgens de peilingen is Die Linke net als de SP de grootste oppositiepartij, maar er is wel enig verschil met de SP.

De opkomst van Die Linke is geen resultaat van langdurig opbouwwerk in de wijken. Zij is ontstaan door de fusie van Linkspartei.PDS en WASG. Dat deze partijen bestonden is te danken aan bijzondere bepalingen in het Duitse verkiezingsstelsel en aan ex-premier Gerhard Schröder. De Linkspartei.PDS komt voort uit de voormalige regeringspartij van OostDuitsland, de SED (Socialistische Eenheidspartij Duitsland - ooit een fusie van sociaaldemocraten en communisten) die na de val van de muur haar naam veranderde in PDS (partij van het democratisch socialisme). Zij verzamelde in het Oosten de tegenstanders van de Duitse hereniging en kwam met behulp van enkele in Berlijn rechtstreeks verkozen leden in het parlement zonder de kiesdrempel te halen. De PDS bleef in OostDuitsland een sterke oppositiepartij die soms zelfs in een regering van een deelstaat meedeed. Met de toevoeging Linkspartij zamelde zij nog wat linke splinters in het Westen in en hoopte zo boven de kiesdrempel van vijf percent  te kunnen blijven.
De WASG (Verkiezings Alternatief Sociale Rechtvaardigheid) ontstond pas bij de verkiezingen in 2005, nadat Schröder met agenda 2010 een neoliberale koers had uitgezet en de samenwerking met de vakbonden had verbroken om deze reformatie door te voeren. De WASG is dus een verzameling van teleurgestelde, ouderwetse sociaaldemocraten, vakbondsleden en een aantal kleine partijgerichte linkse groepen zoals linksruck.

Net als de SP heeft ook Die Linke het grote gebied links van de SPD en de Groenen ter beschikking. Op korte termijn zullen zij nog bij de drie kleine partijen van rond de tien procent behoren. De twee grote partijen van sociaal- en christendemocraten zullen boven de dertig procent blijven scoren. Terwijl SPD en Bündnis90/Die Grünen nog niet echt weten hoe zij met de nieuwe partij moeten omgaan, halen CDU en FDP al stevig uit en proberen Die Linke als links-radicaal en als bedreiging voor de grondwet te brandmerken. Net als de rechts-radicalen zouden ook Die Linke moeten worden buitengesloten van het politik bedrijf vindt rechts. Als Die Linke aanblijft zal ook in Duitsland het tijdperk van coalities van drie partijen aanbreken. Het zal dan erg druk worden in het politieke middenveld en er zal -zolang de SPD met de CDU blijft regeren- aan de linkse kant nog veel te winnen zijn.

Maar het is nog een flink eind op weg naar de twintig procent van de SP. Die Linke moet in haar gelederen de hereniging nog voltooien en een duidelijker en geloofwaardiger politiek profiel scheppen. Die Linke is nu met een dubbel voorzitterschap gestart. Oskar Lafontaine, een voormalige voorzitter van de SPD, en Lothar Bisky, de laatste voorzitter van de PDS, zijn even verschillend van karakter en uitstraling als de politieke doelstellingen van veel partijleden. De leden zijn bovendien geografisch erg ongelijk verspreid over Duitsland: een groot deel is van hoge leeftijd en woont in het Oosten, de minder talrijken van middelbare leeftijd zijn vooral in het Westen te vinden. Dit kan natuurlijk pas met de jaren veranderen, maar een samenhangend verkiezingsprogramma, dat sociaal, rechtvaardig en links is en tegen de kritiek van de andere partijen stand kan houden moet nog voor de verkiezingen in 2008 verwezenlijkt worden. Er zijn in ieder geval - net als in Nederland - voldoende kiezers die daarop zouden willen stemmen.