De slag om de vleugels

Er zullen met mij velen zijn op de linkervleugel die met groot genoegen het tumult rond om Rita Verdonk hebben gevolgd. Er is tenslotte niets leukers dan te zien dat ‘de vijand’ zichzelf te lijf gaat, dat de VVD-bonzen de eigen coryfeeën eruit smijt. Als ik dit schrijf heeft Rita net aangegeven toch in de Kamer te blijven als VVD-lid. We krijgen dus twee VVD-fracties, die elkaar gaan overschreeuwen. En dat alles omdat Rita Verdonk Mark Rutte te ‘links’ vindt, althans zo verkoopt ze het.

Natuurlijk heb ik ook de commentaren en analyses in de media glimlachend gevolgd. Vrij algemeen wordt het conflict daarin teruggebracht tot een machtsstrijd en niet tot een strijd om de inhoud. En in feite lijkt de voorlopige (natuurlijk strategische) keus van Verdonk om VVD-lid te blijven daarvan het bewijs dat het slechts om poppetjes gaat. Je blijft toch geen lid van een club , waarmee je inhoudelijk sterk van mening verschilt, die je te ‘links’ vindt als jezelf ‘recht door zee’ wilt zijn. Het gaat dus om het ego van Rita. Maar het zijn wel oppervlakkige analyses. Alleen in de NRC (14/9) kwam ik een poging tot een andere duiding tegen: “Middelpuntvliedende krachten rukken aan de politiek. Gisteren bij de PvdA, vandaag weer bij de VVD. Partijen die in het politieke midden zitten, vallen ten prooi aan krachten uit eigen kring, die zich uit alle macht uit dat midden proberen te verlossen.” Polarisatie dus. En de NRC poogt gelukkig de poppetjesstrijd in een wat breder politiek kader te beschouwen.

En ze geven daarmee in ieder geval een interessantere analyse die ook nog zeer verleidelijk is om aan te nemen, want radicaler links is tenslotte in principe voor een polarisatie van denkbeelden. Er breken dus kennelijk gouden tijden aan voor links. Maar vindt er ook inderdaad een polarisatie plaats tussen links en rechts, waarbij het midden leegloopt? Is bijvoorbeeld ook de sterke groei van de SP en nu de strijd in de PvdA rond Jan Pronk te duiden als een ruk naar links, zoals de groei van Wilders en de populariteit van Verdonk te zien is als een ruk naar rechts?
Ik vraag me dat sterk af. Voor links zijn economische thema’s (vaak terecht) de leidraad in het debat (daarom zijn we ook zo stil in het huidige religiedebat). Maar er is in Nederland op het moment geen echte economische polarisatie al maken we ons soms druk over de schandalig hoge topinkomens of over de graaiende hedgefunds. Waarom ook? Het gaat economisch best wel goed voor grote groepen. Het Sociaal Cultureel Planbureau liet vorige week nog weten dat het weer beter gaat met ons Nederlanders. In 2007 hebben we weer de weg omhoog gevonden uit het dal van de politieke en economische malaise van een paar jaar geleden. We geven het leven een 7,7. Kortom: “Nederlanders zijn zeer gelukkig.” Waarom zouden we dus polariseren?

Als er al sprake is van polarisatie gaat om een ander thema: migratie en integratie, of preciezer gezegd: allochtonen en religie. Of inmiddels nog korter gezegd: moslims, waarbij het begrip moslims inmiddels de nieuwe verzamelnaam is geworden (want inmiddels lijken ‘de Marokkanen’ weer uit te zijn als collectieve pispaal) als we het hebben over al die ongewenste buitenlanders. Waarbij het niet altijd meer duidelijk is waar de verschillen tussen links en rechts liggen. Net zoals Europa uit is zowel binnen ‘rechts’ als ‘links’ getuige bijvoorbeeld de euroscepsis van zowel SP als Wilders’ PVV. Er vindt dus geen polarisatie plaats naar links en rechts, maar tussen allochtonen en autochtonen. Het gaat om een gezamenlijk egoïsme. Een egoïsme dat we ook uit Italië kennen van de Lega Nord, of bij  onze Vlaamse buren ten opzichte van de Walen, een egoïsme van de rijken tegenover de armen, in eigen land of in Europa.

Het gaat dus uiteindelijk wel om een economische polarisatie en het wordt daarmee tijd om weer eens te bepalen wie daarin links en wie er rechts staan. Dan weten we misschien weer waar het cultuurdebat over religie en Verlichting echt over gaat in plaats van over ‘mannetjes’.