Als de vos de passie preekt...

Er waren tijden in mijn leven dat ik precies kon verklaren wat er gebeurde in de wereld. Op die momenten was mij ook duidelijk welke strategie er gevolgd moest worden om de wereld een beetje beter te maken, om onderlinge solidariteit te bevorderen en de uitbuiters een kopje kleiner te maken. Volgens revolutionaire blauwdrukken, waarvan de basis te vinden was in de werken van Marx, Lenin, Trotsky, Durruti, Malatesta, Luxemburg, Gramsci en nog wat van onze helden, kon je precies voorspellen wat er zou gaan gebeuren, aan wie je solidariteit moest verklaren, wie je vijanden waren.... simpel en toch eenvoudig.

Goed, er zaten wel eens wat weeffoutjes in je solidariteit, in je klassenbewustzijn, bijvoorbeeld zoals toen in 1979 de ayatollahs in Iran de macht van de sjah overnamen, maar over het algemeen hadden wij natuurlijk alle gelijk van de wereld. Dat gelijk haalden wij tijdens conspiratieve vergaderingen in Utrecht, Nijmegen of Amsterdam, steeds onder leiding van Maurice, die ons aansprak met 'wij revolutionaire marxisten' en steeds de boodschap meegaf de blauwdrukken van de revolutie te verspreiden onder de klasse die daartoe historisch was voorbestemd. Dat die klasse uiteindelijk de haar toekomende macht zou overnemen stond 100% vast. Om die reden ook moesten wij, revolutionaire marxisten, overal aanwezig zijn waar maar iets van een vonkje van strijdlust aan de oppervlakte kwam. Stapels pamfletten heb ik uitgedeeld bij fabrieken, sloot me bij initiatieven aan die je meesmuilend zelfs 'kleinburgerlijk' of 'reformistisch' kon noemen, maar je wist maar nooit of je binnen zo'n initiatief iemand wat klassenbewustzijn kon bijbrengen. En dus bezocht je trouw de vergaderingen, maakte bij toerbeurt de notulen, nam deel aan themagroepjes....
Maar de revolutionaire boodschap werd meer en meer ondergesneeuwd in een lawine van individualisme en neoliberalisme. Lieden die je vroeger met 'kameraad' aansprak waren opeens je tegenstander (hoewel ze af en toe nog als afkoopsom het gironummer van de 'beweging' of 'actiegroep' wisten te vinden), op wie de benaming renegaat of reformist van toepassing was. Dat waren de momenten dat je over je schouder keek en zag dat er verder niemand was.
Maar het begrip van de klassenmaatschappij, van de onderdrukking, de uitbuiting bleef dankzij de eerder genoemde geschriften van Marx c.s. En daar voegden wij in blaadjes en brochures met kleine oplagen nog onze eigen geschriften, analyses en strijdperspectieven aan toe. We konden een analyse maken van komende ontwikkelingen, de wereld begrijpen.

En dan, vele jaren later, nog omringd door de verzamelde geschriften van Lenin c.s. ('Staat en revolutie' is nog altijd een van mijn favorieten), lees ik op Internet wat er gebeurt in de wereld, kijk naar het Russische journaal en zie beelden uit Oman, Libië, Egypte, Tunesië, Bahrein en nog wat van die landen waarvan ik weinig meer weet dan dat ze altijd felgekleurde postzegels uitgaven. Op de journaalbeelden zie je boze menigten met spandoeken, gebalde vuisten... precies zoals ik jaren geleden had geleerd dat de revolutie zou plaatsvinden. Maar de schrijvers van de blauwdrukken zwijgen hierover, Bahrein en Oman kom ik bij Marx, Lenin, Bakoenin of Bookchin niet tegen. Over Libië en Tunesië zwijgen Rosa Luxemburg en Leo Trotsky.

Wat gebeurt daar? Revolutie, klassenstrijd? Ik mis de conspiratieve vergaderingen in Utrecht, Amsterdam of Nijmegen, ik mis de kameraden waarmee je analyses kon maken, blauwdrukken kon toetsen en elkaar leren hoe je deze actualiteiten moest interpreteren. Ik hoor nu vanuit talloze kringen het woord 'revolutie' als het om de recente gebeurtenissen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten gaat. En dan denk ik dat ik het daar gevoelsmatig mee oneens ben. Niet omdat ik in de verzamelde blauwdrukken geen aanknopingspunten kan vinden, maar omdat nu vanuit teveel verschillende hoeken, van neoliberalen tot nationalisten, van sociaaldemocraten tot rechtsradicalen teveel en te vaak, te gemakkelijk en spontaan het woord  'revolutie' wordt gehoord. En ik heb al die jaren ook geleerd dat je dan extra alert moet zijn. Als de vos de passie preekt...