Solidaire groei

‘Een comfortabele waarheid. Groei naar een duurzame en solidaire economie’, zo heette de conferentie in de universiteit van Tilburg, van afgelopen donderdag. Meer dan driehonderd mensen hadden zich opgegeven.
En inderdaad: het is druk, de grote zaal zit bijna vol. Bekenden (gezellig), maar gelukkig ook veel (mij) onbekende gezichten. Zo te zien beginnen de inspanningen van de groep rond solidaire economie ‘Vóór de Verandering’ bij een breder publiek aan te slaan. Wat meer overhemden en jasjes, en in verhouding wat minder rafelige truien dan bij vorige bijeenkomsten, en flink wat professoren hebben hun namen aan deze conferentie verbonden.
Terwijl ik zit te luisteren naar de opening door Lou Keune, en de inleiding door Susan George plant een bijna vergeten idee zich razend snel voort in mijn hersenen. ‘We gaan de wereld veranderen!’ Hoop – ik was het bijna kwijtgeraakt.

Tijdens het forumdebat waarin de econoom Arnold Heertje menig keer zonder een voor mij duidelijke aanleiding zijn stem verheft krijg ik levendige flash backs van een berucht geworden debat in deze zelfde aula. Een heftig debat tussen de trotskistische econoom Ernest Mandel en dit, eh deze zelfde Heertje – maar dan pakweg 35 jaar jonger! Heertje werd toen door Mandel stevig aangepakt, werd kort samengevat ronduit voor kapitalist uitgemaakt, en liep rood aan. Mandel had niet alleen de lachers maar de hele zaal op zijn hand, en Heertje liep nog roder aan en verliet na enig getier en geschreeuw de aula waar hij nu weer zit. Ik was negentien en volgde op de Tilburgse universiteit avondcolleges over marxistische economie. Voor mij was dit debat uiterst opwindend.
Ernest Mandel is al heel wat jaren geleden gestorven en nu, tijdens deze conferentie rond solidaire economie (maar ik wist het al door enkele artikelen die ik van hem tegenkwam in kranten) blijkt Arnold Heertje zeker in staat om kritisch tegen het kapitalisme aan te kijken. De zaal (hoeveel dezelfde mensen?) is blij met zijn komst.

De link die deze dag gelegd wordt is die tussen solidaire economie en milieu. Het is de link die Strohalm, de milieu-actiegroep waar ik pakweg een jaar na het debat Mandel-Heertje instapte, al heel lang geleden maakte. Enkele jaren later stapte ik daar weer uit; het feminisme sprankelde mijn leven binnen. En weer zat ik (het moet rond 1977 geweest zijn) in deze zelfde aula. Een driedaagse conferentie over feminisme, alleen voor vrouwen. Ik herinner me eigenlijk geen debatten, zeker geen heftige debatten. Wat aansloeg was vooral het gezamenlijke idee: de hoop op een heel andere wereld, een wereld zonder sexisme. Indrukwekkend en symbolisch was vooral het immense gordijn, gemaakt van honderden aan elkaar geknoopte bh’s.

10 Januari 2008. In de afsluitende forumdiscussie zitten onder andere Agnes Jongerius, Femke Halsema en Diederik Samson. Op de vraag om een cijfer te geven waarbij 1 staat voor ‘er is niets aan de hand’ en 10 voor ‘de alarmfase voor de wereld is aangebroken’ geven ze een 9 of zelfs een 10.
Mooi meegenomen als politici en vakbondsleiders ook meedoen, maar laten we vooral zelf aan de slag gaan!

Wat te doen om een echt grote groep mensen in beweging te krijgen is DE vraag van deze dag. Iemand zegt: mensen vinden materiële welvaart helemaal niet het belangrijkst, vrienden en familie worden altijd het eerst genoemd. Iemand anders zegt: mensen willen wel (veranderen, milieubewust leven, bepaalde producten boikotten, de auto laten staan, niet vliegen, minder of geen vlees en zuivel eten), maar ze zijn bang om gek gevonden te worden. Door de buren, of op het werk.
In reclames wordt precies op deze angst om niet bij de groep te horen ingespeeld: koop dit product, dan zal iedereen van je houden. Gezamenlijk afgeven op ‘geitenwollen sokken’ is blijkbaar voor de meesten van ons vele malen makkelijker dan als eenling overgaan op biologische katoen.
Maar misschien is het een goed idee om het belang van vriendschap te benadrukken. Solidariteit is vriendschap over alle grenzen heen. En familie… Duurzaam leven is ook goed voor degenen die na ons komen – leuk of niet, uiteindelijk vormen we nog altijd één grote familie.