Van helpende hand naar frisse vuist

Balans opmaken? Lijkt niet meer nodig. Want de FNV heeft vorige maand een tienpuntenplan gelanceerd. Ook al staan we nog maar aan het begin van een diepe economische crisis, de gevolgen zullen beperkt worden en 'Nederland' komt versterkt terug. Dat klinkt zo geruststellend dat kort stil staan bij een paar van die punten geen kwaad kan.

De notitie van de FNV bouwt voort op vergelijkbare stukken van de internationale vakbeweging. Van de regering en groepen werknemers wordt veel en van de ondernemers weinig gevraagd. De begrippen 'sociaal' en 'rechtvaardig' scoren hoog.

Hoog poldergehalte

Het eerste punt zet de toon. Het betreft een lening aan ondernemers die "voor zover mogelijk" terugbetaald wordt. In plaats van ontslagen te worden, blijven mensen in dienst en volgen een scholingsprogramma. Ondernemers betalen slechts de aanvulling op de werkloosheidsuitkering; de laatste wordt 'voorgeschoten'. De aanbeveling is in reclametaal met een hoog poldergehalte gegoten. "Zo houden we mensen vast voor de sector, komen ze niet in een vacuüm terecht, en gaat het kwalificatieniveau omhoog. Drie keer winst." De werkloosheid blijft onzichtbaar en looneisen zullen uitblijven.
Het tweede punt gaat over de "doorgeslagen flexibiliteit", waarmee vooral de vrijwel rechteloze tijdelijke contracten worden bedoeld. Wat is hier het antwoord? Afspreken wat in een bedrijf een redelijke verhouding is tussen vaste en tijdelijke contracten en de positie van de 'flexkrachten' verbeteren. De vaagheid zal wel een aanloop naar onderhandelingen zijn, niettemin is het onbegrijpelijk dat aan de opnieuw gebleken kwetsbaarheid van de tijdelijke arbeid geen einde wordt gemaakt. Dat kan door alle arbeid onder te brengen in de CAO van de sector of het bedrijf. De pieken en dalen zijn vervolgens te reguleren met een arbeidsweek van gemiddeld 32 uur met 36 als bovengrens. Inderdaad met behoud van het volle loon.

Wij allemaal

Het zesde punt wil het "consumentenvertrouwen vergroten" door de spaarlonen vrij te maken.die voor een paar jaar zijn vastgezet. Het geld zou dan weer stromen en de conjunctuur omhoogschieten. De veronderstelling is kennelijk dat wankelmoedige consumenten, dus 'wij allemaal', minstens medeschuldig zijn aan de crisis van de banken en de stagnerende productie. De ondernemers zagen er wel wat in, goed voor de loonmatiging.
Het achtste punt behelst een "time-out" voor de marktwerking in de publieke sector. De privatisering heeft "zijn beste tijd gehad" en moet maar in de wacht. Nog los van vragen als wanneer, hoe en hoelang, is dit toch wel een heel merkwaardige benadering van het door velen erkende probleem van uitgeholde zorg, verzakelijkt onderwijs, rommelig openbaar vervoer, ongrijpbare energievoorzieningen, enzovoort.
De FNV heeft de macht niet, maar zou wel in haar eisen en daden kunnen inspireren en mobiliseren. Dus in dit geval: zo snel mogelijk een offensief voor een 'publiek herstel' met de klaarliggende miljarden als een uiterst praktisch werkgelegenheidsfonds.

Het is onaangenaam te moeten vaststellen dat de FNV haar mogelijkheden verkwanselt om een oppositionele, maatschappelijke kracht te zijn. Juist in een periode waarin het kapitalisme een veelvoudige crisis openbaart, zou de helpende hand plaats moeten maken voor een frisse vuist.